استراتژی سرمایه گذاری
استراتژی سرمایه گذاری مجموعه ای از قوانین، رویه ها یا رفتارهاست که سرمایه گذار را در انتخاب پرتفولیو سرمایه گذاریش راهنمایی می کند. به عبارت دیگر برنامه استراتژیک، برنامه سرمایه گذار از توزیع دارایی ها در میان سرمایه گذاری های مختلف است، با توجه و در نظر گرفتن عوامل مختلفی همچون اهداف فردی، تحمل ریسک و افق زمانی.
برای استراتژی های سرمایه گذاری طبقه بندی های مختلفی صورت گرفته است. برخی سرمایه گذاران حداکثر کردن بازگشت سرمایه شان را با سرمایه گذاری در دارایی های ریسکی ترجیح می دهند، اما افراد دیگر حداقل کردن ریسکشان را ترجیح می دهند. اما اکثراً ما بین این دو استراتژی را می پسندند.
استراتژی های تأثیر پذیر اغلب جهت حداقل کردن ریسک معاملات بکار می روند، و استراتژی های فعال به حداکثر کردن بازگشت ها توجه دارند. یکی از استراتژی های شناخته شده خرید و نگهداری می باشد، که یک استراتژی بلند مدت می باشد.
همچنین نوع دیگری از این طبقه بندی ها، طبقه بندی استراتژی های سرمایه گذاری به سه طبقه استراتژی سرمایه گذاری رشد، استراتژی سرمایه گذاری درآمد و استراتژی سرمایه گذاری ارزش می باشد.
استراتژی سرمایه گذاری رشد شامل جستجو در سهام هایی است که پتانسیل رشد دارند، به این معنا که در زمان خاصی قیمت سهام بالا خواهد رفت. استراتژی سرمایه گذاری درآمد برای سرمایه گذاران محافظه کار مناسب است. هدف اصلی این سهامدارن بدست آوردن درآمد می باشد، در نتیجه برای شرکت هایی مناسب است که سود سهامشان را بطور منظم می پردازند و طبیعتی پایدار دارند. استراتژی سرمایه گذاری ارزش مخصوص کسانی است که توسط کمتر از ارزش واقعی تخمین زده شده اند. به عبارت دیگر ارزش سهام آنها کمتر از آن چیزی که خود شرکت صادر کرده است می باشد.
هم چنین برای استراتژی سرمایه گذاری گام های زیر تعیین شده است:
- تعریف اهداف سرمایه گذاری: در اولین گام لازم است که ما هدفمان از سرمایه گذاری را مشخص کنیم. این امر به ما کمک می کند تا بدانیم کدامیک از انواع استراتژی به ما کمک خواهد کرد.
- یافتن وسیله نقلیه سرمایه گذاری: بعد از مشخص کردن اهداف سرمایه گذاری، لازم است ما وسیله ای که ما را به اهدافمان می رساند را پیدا کند. منظور از این وسیله صرفه جویی در منابع مالی دانشگاه، حساب استراتژی متنوع سازی سبد کارگذاری و … می باشد.
- بازکردن یک حساب سرمایه گذاری: بعد از دو گام فوق ما می توانیم یک حساب سرمایه گذاری باز کنیم. این افتتاح حساب اغلب به دلیل ارائه اطلاعات فردی، امضای شخص و انتقال وجوه لازم می باشد.
- سهام، اوراق قرضه و وجوه: هزاران مکان جهت نگهداری پول وجود دارد مانند، سهام ها، اوراق قرضه، صندوق های سرمایه گذاری و … . در اینجا لازم است با تجزه و تحلیل بازارها و مکان های مختلف، بازاری که به اهداف ما نزدیکتر می باشد را انتخاب کنیم.
- شروع سرمایه گذاری: بعد از پشت سر گذاشتن تمامی مراحل فوق، گام بعدی شروع سرمایه گذاری می باشد.
- نظارت و تطبیق: سرمایه گذاری نیاز به یک گام بیشتر در هنگام اجرا دارد. شما نیاز دارید بدانید که پولتان چگونه تخصیص یافته و چگونه سرمایه گذاریتان انجام می شود.
شش راه برای ساده‌سازی استراتژی سرمایه گذاری شما
سرمایه گذاری در بورس می‌تواند یکی از دشوارترین کارها به‌حساب بیاید. حتی گاهی اوقات انگار یک جعبه سیاه هر جا که می‌روید بالای سرتان قرار دارد. پیش‌بینی اینکه در آینده چه چیزی انتظارمان را می‌کشد غیرممکن است، امّا چیزی که یقیناً می‌دانیم این است که به پول نیاز داریم. یکی از بهترین راه ها برای به دست آوردن این پول، داشتن استراتژی سرمایه گذاری است. شاید شما بخواهید فرزندانتان را ۱۵ سال بعد به دانشگاه بفرستید، بعد از پنج سال یک خانه بخرید یا در عرض یک سال لپ‌تاپ کهنه خود را نو کنید. ولی شما برای دستیابی به این هدف‌ها نیازمند پول هستید. سرمایه گذاری در سهام و سایر اوراق بهادار راه خوبی ست تا پول شما به‌جای شما کار کند و منافع ارزشمندی را در آینده برای شما ایجاد کند. مشکل اینجاست، اگر قبلاً در بورس سرمایه گذاری نکرده‌اید و در این زمینه تجربه‌ای ندارید، ممکن است ورود به این بازار برای شما کمی ترسناک و غیرممکن به نظر برسد. (اگر واقعاً این‌طور است پس چرا در دوره آموزشی رایگان “ورود به دنیای بورس” شرکت نمی‌کنید؟)
در این نوشته ما به ۶ استراتژی سرمایه گذاری که ممکن است در ساده‌سازی ورود به دنیای دلهره‌آورسرمایه گذاری در بورس کمک‌حالتان باشد، اشاره می‌کنیم.
۱٫ آنچه را که می‌دانید بخرید
احتمالاً این جمله را قبلاً در مدیرمالی شنیده‌اید امّا با ما همراه باشید. اینجا قصد ما تلف کردن وقت شما بر سر تحقیق در مورد سهام شرکت‌ها و انتخاب بهترین سهم برای سرمایه گذاری نیست. اگر شما به بینش خود اعتماد کرده و در محصولاتی که می‌شناسید و بعضاً از آنها استفاده می‌کنید، سرمایه گذاری کنید، احتمالاً در بلندمدت نتیجه مثبت آن را خواهید دید.
این گفته بدین معنی نیست که چون شما هر روز شیر و کیک می‌خرید، آسپرین مصرف می‌کنید و مدام با بانک خود در ارتباط هستید پس همه پولتان را روی شرکت‌های مواد غذایی، دارویی یا بانکها سرمایه گذاری کنید. ایده این طرز فکر ازآنجاست که شما می‌توانید پروسه انتخاب سهام برای سرمایه گذاری را با نگاهی به اطراف خودتان و با توجه به برندهایی که استفاده می‌کنید و تفکر درباره اینکه کدامیک از این برندها در سال‌های اخیر بهتر عمل کرده‌اند و آینده روشن‌تری دارند، آسان‌تر کنید.
۲٫ متنوع سازی
این یک بخش مهم از استراتژی سرمایه گذاری شماست و آن اندازه که به نظر می‌آید دشوار نیست. به‌طور ساده، متنوع سازی به این معنی است که همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد نگذارید. پس به‌منظور کاهش ریسک سرمایه گذاری، شما باید پول خود را در طبقات دارایی مختلف همچون سهام، اوراق مشارکت و سپرده های بانکی و بخش‌های مختلف صنعتی از قبیل تکنولوژی، خرده‌فروشی و پتروشیمی قرار دهید. (اگر به این موضوع علاقه‌مندید مقاله “تنوع بخشی سبد سهام از حرف تا عمل ” را بخوانید)
با متنوع سازی سبد سرمایه گذاریتان، شما می‌توانید میزان ریسک خود را مدیریت کرده و کاهش دهید؛ اما شاید بپرسید متنوع سازی چگونه باعث کاهش ریسک می‌شود؟ زیرا احتمال خیلی کمی وجود دارد که همه دارایی های موجود در پرتفوی شما هم‌زمان با هم دچار مشکل یا بحران شوند. بدین معنی که اگر سرمایه گذاری شما در سهام شرکت دارویی با کاهش روبرو شود، سهام پتروشیمی شما الزاماً تحت تأثیر قرار نخواهد گرفت.
۳٫ سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری
سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری می‌تواند راهی برای دستیابی به “یک پرتفوی از قبل متنوع شده” باشد و شما می‌توانید با خرید واحدهای صندوق های سرمایه گذاری به‌جای خرید یک سهم در مجموعه‌ای از سهام سرمایه گذاری کنید. صندوق ها در گروه‌های مختلفی از دارایی ها سرمایه گذاری می‌کنند. برخی از آنها در شاخص، برخی در شرکت‌های بزرگ و برخی دیگر نیز در گروه خاصی از اوراق و دارایی های مالی سرمایه گذاری می‌کنند.
۴٫ خرید و نگه دارید
ممکن است خیلی سخت به نظر برسد، اما هر وقت استراتژی متنوع سازی سبد اخبار بدی از شرکتی که صاحب سهام آن هستید شنیدید وحشت نکنید. این نوع رفتار در بازار بورس به‌عنوان سرمایه گذاری منفعلانه یا استراتژی سرمایه گذاری بخر و نگه دار، شناخته می‌شود. سعی کنید در برابر این اصرار که همه سهام خود را بفروشید، ایستادگی کنید. مگر اینکه یک مشکل اساسی در مدیریت شرکت یا جریان درآمدی آن وجود داشته باشد و شما به این نتیجه برسید که کاهش قیمت سهم مربوط به افت ارزش واقعی آن است و مربوط به جو روانی بازار واکنش‌های احساسی سرمایه گذاران نمی‌شود. اگر شما پرتفویی دارید که به‌خوبی متنوع باشد، به‌احتمال خیلی زیاد قادر خواهید بود تا ریسک یک ضرر بزرگ را محدود کنید.
۵٫ پولی را هر ماه کنار بگذارید
پولی را هر ماه کنار بگذارید و گوش‌به‌زنگ فرصتی برای سرمایه گذاری باشید، حتّی اگر همان لحظه سرمایه گذاری نمی‌کنید. شاید شما در حال حاضر پول کافی برای خرید ۱۰۰ سهم شرکت موردعلاقه خود را ندارید. شما می‌توانید هر ماه مقداری پول در حساب کارگزاری‌تان ذخیره کنید و زمانی که به منابع مالی لازم دست پیدا کردید، در سهام موردنظر سرمایه گذاری کنید.
۶٫ سرمایه گذاری را بخشی از سبک زندگی‌تان کنید
چه کافه گردی پنجشنبه‌شب‌ها، چه رفتن به سینما در روزهای سه‌شنبه و چه کوهنوردی جمعه صبح‌ها، سبک زندگی همه ما از مجموعه کارهای روزمره تشکیل شده است. سرمایه گذاری برای آینده هم می‌تواند (باید) یک کار روزمره دیگر از سبک زندگی همه ما باشد.
نکته‌ای که ما همیشه و در همه آموزش‌های خود به آن تأکید کرده‌ایم را به خاطر بیاورید. سرمایه گذاری یک فعالیت کوتاه مدت نیست. بلکه یک برنامه‌ریزی بلندمدت است که میوه آن را در روزهای بازنشستگی خواهید خورد. به کارگیری استراتژی سرمایه گذاری به شما کمک می‌کند تا مطمئن‌نر به هدف و برنامه خود برسید.
تعریف مدیریت سرمایه‌گذاری:
مدیریت سرمایه‌گذاری مدیریت حرفه‌ای اوراق بهادار (سهام، اوراق قرضه و دیگر اوراق بهادار) و دارایی‌ها (مثل املاک) به منظور رسیدن به اهداف مشخصی از سرمایه‌گذاری (سود سرمایه‌گذاران)، می‌باشد. سرمایه‌گذاران می‌توانند مؤسسات (شرکت‌های بیمه، صندوق‌های بازنشستگی، کمپانی‌ها، خیریه‌ها، مؤسسات خدمات تحصیلی و…) یا سرمایه‌گذاران شخصی (هم به صورت سرمایه گذاری مستقیم و هم در نوع رایج‌تر آن یعنی سرمایه‌گذاری از طریق شرکت‌های واسطه مثل صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک) باشند.
در لغت، مدیریت دارایی اغلب به جای مدیریت سرمایه‌گذاری سرمایه‌های مشترک استفاده می‌شود، در حالیکه مدیریت سرمایه می‌تواند به همهٔ انواع سرمایه گذاری مثل مدیریت سرمایه گذاری شخصی اطلاق شود. مدیران سرمایه گذاری ای که تخصصشان مدیریت مشورتی از طرف سرمایه گذاران شخصی (معمولاً متمول) است، اغلب به خدماتشان مدیریت ثروت یا مدیریت سبد سرمایه گذاری می‌گویند.
«خدمات مدیریت سرمایه گذاری» شامل تحلیل اظهارنامه‌های مالی، انتخاب دارایی، گزینش سهام، پیاده سازی برنامه و کنترل سرمایه گذاری‌های جاری می‌شود. مدیریت سرمایه گذاری یک صنعت بزرگ و مهم جهانی است و عهده دار مدیریت تریلیون‌ها یوان، دلار، یورو، پوند و ین در جهان است.
اصول تشکیل سبد سهام بهینه و سودده در بورس
تشکیل سبد سهامی متنوع و در عین حال کم ریسک در بازار بورس شاید در نگاه اول خیلی ساده نباشد، اما اگر اصول تشکیل سبد سهام را بلد باشیم، دیگر چیدن یک سبد سهام شامل مثلا 5 یا 7 سهم از بهترین صنایع روز بازار کار سختی نخواهد بود. تک سهم نشدن، شلوغ نکردن پرتفوی سهامداری با عرضه های اولیه مختلف، فروش سهم در صورت سودده نبودن و نداشتن آینده مناسب حتی با ضرر و مواردی از این دست از اصول تشکیل سبد سهام در بورس به حساب می آیند که باید توسط معامله گران بورسی رعایت شوند. در این مطلب تلاش کردیم تا مهم ترین اصول تشکیل سبد سهام را مورد بررسی قرار دهیم و نکات طلایی را در این خصوص به شما آموزش دهیم، که به سادگی بتوانیم پرتفوی سرمایه گذاری خود را در بورس به بهترین شکل و کم ترین ریسک بچینید.
اصول تشکیل سبد سهام
سرمایه گذاری در بازار بورس و سهام نیازمند داشتن برنامه ریزی و کسب تجربه است. تنها داشتن سرمایه و اقدام به معامله برای کسب سود در این بازار کافی نیست. یکی از قدم های ابتدایی برای فعالیت در بورس، تشکیل سبد سهام متناسب با میزان ریسک پذیری اشخاص است. سبد سهام روشی برای کنترل و کاهش ریسک های بازار بورس و مدیریت دارایی ها است. در این مطلب به تعریف سبد سهام و اصول مورد نیاز برای تشکیل پرتفوی خواهیم پرداخت .
سبد سهام چیست؟
همان طور که از نام آن پیداست ، سبد سهام یا پرتفوی ترکیبی از سهم های گوناگونی است که یک سرمایه گذار آن ها را خریداری کرده و جزو دارایی های وی محسوب می شوند. سبد سهام یا همان پرتفوی می تواند طبق اهداف، انتظارات و میزان ریسک پذیری هر فرد متفاوت باشد. حتما بارها جمله معروف، همه تخم مرغ هایتان را در یک سبد نگذارید به گوشتان خورده است. این ضرب المثل قدیمی بیانگر آن است که به علت وجود ریسک های گوناگون و برای جلوگیری از زیان بیشتر، باید گزینه های گوناگونی برای سرمایه گذاری داشته باشید.
حتما برایتان جالب است : فوت و فن خرید سهام در بورس ایران
با توجه به ماهیت نوسانی و ریسکی بورس، به منظور کاهش ریسک سرمایه گذاری و کاهش زیان در زمان بحران و افت قیمت سهام، لازم است سهام شرکت های گوناگونی را در سبد دارایی خود قرار دهید. البته تشکیل سبد سهام با توجه به عوامل تأثیرگذار بر سبد دارایی ها، برای هر فرد می تواند متفاوت و پیچیده باشد، لذا افراد ابتدا باید اهداف و انتظارات خود را مشخص نمایند، در ادامه با در نظر گرفتن استراتژی های معاملاتی، پرتفوی خود را به طور بهینه تشکیل دهند. پرتفوی سهام می تواند در طول زمان تغییر نماید و افراد می توانند طبق انتظارات خود، سبد سهامشان را تغییر دهند.
اهمیت چیدمان سبد سهام چقدر است؟
در بورس، اطمینان خاطری که در سپرده بانکی وجود دارد را نمی توان یافت و ارزش سرمایه گذاری شما می تواند با برخی اشتباهات سقوط نماید، لذا هر سرمایه گذار باید سعی کند که ریسک سرمایه گذاری خود در این بازار را کاهش دهد که هدف از چیدمان سبد سهام بهینه نیز به همین صورت است.
در حقیقت با در نظر گرفتن نکات کلیدی در روش تشکیل سبد سهام، تقسیم مناسبی از ریسک های صورت پذیرفته به وسیله سرمایه گذار بین سهام های گوناگونی که خریداری کرده انجام می شود. به این صورت که چنانچه هنگام معامله یکی از معاملات سود کند و یک معامله ضرر کند، ضرر سهم منفی با سود سهم مثبت جبران شود و در مجموع از کاهش ارزش دارایی فرد ممانعت کند.
مراحل تشکیل پرتفوی سهامی مناسب
- 1) تجزیه و تحلیل اوراق بهادار
- 2) تشکیل سبد سرمایه گذاری
- 3) تعیین سیاست سرمایه گذاری
- 4) تجدیدنظر در سبد سرمایه گذاری
- 5) ارزیابی عملکرد سبد سرمایه گذاری
انواع سبد سهام کدام است؟
به این منظور که سبد سهامی بهینه تشکیل دهید، در ابتدای امر می بایست بدانید که از سرمایه گذاری خود چه هدفی را دنبال می کنید و مدت زمان سرمایه گذاری تان چقدر است. به منظور سرمایه گذاری کوتاه مدت یا بلند مدت استراتژی های معاملاتی می تواند متفاوت باشد.
بعد از تعیین مدت زمان سرمایه گذاری، بازدهی مورد انتظار خود را برای مدت زمان سرمایه گذاری تعیین کنید و میزان ریسک پذیری خود را نیز تعیین کنید. با تشکیل سبد سهام و متنوع سازی آن، می توانید ریسک را کم کرده و بازدهی خود را افزایش دهید. 5 روش استراتژیک برای تشکیل سبد سهام وجود دارد که در ادامه به شرح دادن این موارد پرداخته ایم؛
1) سبد سهام دفاعی : سبد سهام دفاعی از ریسک سیستماتیک و نوسان کمی برخوردار است. سبد سهام دفاعی در زمان های خوب یا بد بازار، به صورت معمول خوب عمل می کنند. سهام این سبد متعلق به شرکت های تولیدی است که محصولاتشان نیاز اساسی اقتصاد بوده و تقاضا برای محصولات آن ها تقریباً ثابت و تعیین شده است، لذا با نوسان اقتصاد دچار بحران نمی شوند. به منظور تشکیل سبد سهام دفاعی، می توان سهام این گونه شرکت ها را از صنایع گوناگون موجود در بازار خریداری کرد. شایان ذکر است که سبد دفاعی ریسک و بازدهی کمی به همراه دارد.
2) سبد سهام تهاجمی : سبد سهام تهاجمی از ریسک و بازدهی بسیار بالایی برخوردار است. سرمایه گذارانی که درجه ریسک پذیری زیادی دارند و به دنبال سودهای بسیار زیاد هستند، این نوع سبد سهام را ترجیح می دهند و دارایی ها و سهام شرکت هایی با ریسک بالا را خریداری می کنند. سهام با ریسک بالا به صورت معمول ریسک های سیستماتیک و نوسانات قیمتی بالایی نسبت به دیگر سهام و کل بازار خواهند داشت.
شرکت هایی که سهام ریسکی دارند به صورت معمول در آستانه رشد خود هستند و پیش بینی رشد بالایی در آینده برای آن ها وجود دارد. سرمایه گذارانی که تمایل به تشکیل سبد سهام تهاجمی دارند، بیشترین درصد از پرتفوی خود را به این سهام اختصاص می دهند، اما با این وجود برای کنترل ریسک خود می توانند قسمتی از سرمایه خود را نیز به سهام کم ریسک یا دارایی های با درآمد ثابت اختصاص دهند. این افراد با این که بازدهی بالایی از سبد سهام خود دارند، در صورت اصلاح بازار، زیان بالایی را برای شما به همراه خواهند داشت.
3) سبد سهام سوداگرانه : سبد سهام سوداگرانه سبدی با ریسک بسیار بالاست. به بیان دیگر سهام موجود در این سبد به شرکت های پرریسک تعلق دارد که آینده مبهمی دارند و در صورتی که شرایط شرکت خوب پیش رود، سود بالایی نصیب سرمایه گذاران می شود، ولی در غیر این صورت زیان هنگفتی در انتظار سرمایه گذاران خواهد بود. شرکت هایی که در آستانه رشد خود هستند و یا اخباری خوش بینانه برای آن ها وجود دارد؛ از این گونه شرکت ها محسوب می شوند.
این را در نظر داشته باشید که تشکیل سبد سهام سوداگرانه به اختصاص وقت بیشتری جهت انتخاب و سرمایه گذاری در قیاس با دیگر سبدها نیازمند است. همچنین جهت تشکیل این سبد نیاز به تجربه بالایی است، به این خاطر که با یک انتخاب فرد می تواند در مدت زمان کوتاهی سود فراوانی را کسب کند، ولی در مقابل با یک انتخاب اشتباه، امکان دارد سرمایه زیادی را در همان مدت کوتاه از دست بدهد.
4) سبد سهام درآمدی : سبد سهام درآمدی از ریسک و بازدهی کمی برخوردار است و بازدهی تقریباً ثابتی در طول زمان نصیبب سرمایه گذاران خواهد کرد. این سبد بیشتر بر سهام شرکت هایی تاکید دارد که سود سالانه می پردازند. به بیان دیگر شرکت ها تصمیم می گیرند که درصد بیشتری از سود خالص خود را به سهامداران بپردازند. شرکت های با رشد کم یا متوسط از جمله این استراتژی متنوع سازی سبد شرکت ها به شمار می روند. برخی از سهام سبد درآمدی می تواند با سبد دفاعی یکسان باشد. سبد سهام درآمدی می بایست همواره جریان نقدی مثبتی برای سرمایه گذار داشته باشد. افرادی که به دنبال یک منبع درآمد بادوام و مطمئن هستند، می توانند اقدام به تشکیل این نوع سبد سهام کنند.
5) سبد سهام ترکیبی : سبد سهام ترکیبی از سود و بازدهی متغیر برخوردار می باشد. در این سبد علاوه بر سهام شرکت های بورسی، صندوق های سرمایه گذاری ، اوراق مشارکت و اوراق بدهی نیز وجود دارد. سررسید اوراق این سبد، می تواند متفاوت باشد. دارایی های این سبد به نسبت دیگر سبدها منعطف تر هستند و همین طور بهتر است برای تشکیل این سبد از دارایی ها و سهامی استفاده شود که همبستگی منفی نسبت به یکدیگر داشته باشند و روند یکسانی نداشته باشند؛ این بدین معنی است که اگر سهمی در یک بازه زمانی منفی است، روند سایر سهام و دارایی ها مثبت باشد. تنوع دارایی های این سبد از دیگر سبدها بیشتر است، لذا در صورتی که یک دارایی دچار زیان شود، سود و بازدهی سایر سهام و اوراق ضرر آن را جبران خواهند کرد.
اصول مهم تشکیل سبد سهام در بورس
به صورت کلی برای تشکیل سبد سهام اصولی وجود دارد که می بایست آن ها را در نظر داشته باشید. در اینجا چندین اصل کلیدی برای تشکیل سبد سهام را خدمت شما عزیزان بیان کرده ایم؛
بررسی وضعیت و عملکرد سبد سهام : بعد از انجام تحلیل ها و بررسی های گوناگون برای انتخاب سهام، باید همیشه وضعیت عملکردی و سود و زیان آن ها را به صورت دوره ای نیز بررسی کرد. استراتژی های معاملاتی گوناگونی وجود دارد که برای نگهداری یا کم و زیاد کردن حجم سهام مناسب هستند.
به صورت کلی می توان درصدهای مشخصی از سبد را به سهام پرریسک، با ریسک متوسط و کم ریسک تخصیص داد تا تعادل در سبد حفظ شود. همچنین می توان از هر صنعتی تعدادی سهم را برگزید و با متنوع سازی پرتفوی، روندهای نزولی و صعودی با هم خنثی شوند.
بررسی صنایع و شرکت ها : صنایعی گوناگونی در بورس در حال فعالیتند. این که هر صنعتی در چه وضعیتی قرار دارد و شرایط آینده چه خواهد شد، بسیار حائز اهمیت است. به منظور تشکیل سبد سهام باید این شرایط را مورد بررسی قرار دهیم و از بین نمادهای فعال در هر صنعت و طبق نوع سبدی که تشکیل می دهیم، شرکت ها را انتخاب نماییم.
به منظور انتخاب سهام بایستی در کنار بررسی وضعیت صنعت و صورت های مالی شرکت مورد نظر، روند قیمت آن ها را با انجام تجزیه و تحلیل هایی مثل تحلیل بنیادی و تکنیکال تخمین بزنید.
بررسی وضعیت اقتصاد جهان و کشور : تحلیلگران بنیادی همیشه با پیگیری اخبار، اطلاعات و اتفاقات در سطح بین المللی و سطح کشور به صورت بنیادی، صنایع، شرکت ها و سهام آن ها را بررسی می کنند. تغییرات قیمت کالاها و محصولات در جهان و کشور می تواند بر قیمت سهام شرکت ها موثر باشد.
این مورد درباره کالاهایی مثل نفت و فلزات اساسی، بیشتر مصداق دارد و کوچک ترین تغییر قیمتی در سطح جهانی می تواند بر سهام شرکت های داخلی موثر واقع شود. همچنین وضعیت اقتصادی داخل کشور، رخدادهای سیاسی و اقتصادی مثل تغییر نرخ ارز، نرخ بهره و تصمیمات دولت، بر قیمت سهام شرکت های بورسی تأثیرگذار است، لذا به منظور تشکیل یک سبد سهام بهینه، توجه به بازارهای جهانی و داخلی اهمیت بالایی دارد. نکات تکمیلی نیز به شرح زیر است؛
آیا متنوع ساختن سبد دارایی های دیجیتال اقدام مناسبی است؟
روش موثر برای تنوع بخشیدن به دارایی های دیجیتال چیست؟ آیا دارایی های دیجیتال تنوع دارند؟ این ها سوالاتی هستند که بسیاری از دارندگان ارزهای دیجیتال می پرسند. افت قیمت بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال بزرگ بازار باعث شده تا سرمایه گذاران، این ارزها را به چالش بکشند. با وجود این که بیت کوین در شرایط فعلی هم نسبت به ابتدای سال رشدی ۱۱۲ درصدی را حفظ کرده است، این اصلاح قیمت اخیر این ارز دیجیتال باعث شده تا به برخی از معامله گران فشار زیادی وارد شود. در این مقاله گزینه های متنوع ساختن سرمایه های ارزهای دیجیتال را از دیدگاه دارندگان ارزهای دیجیتال مورد بررسی قرار خواهیم داد. در واقع منظور چگونگی تنوع بخشیدن به سرمایه گذاری در دارایی های دیجیتال مختلف است. همچنین بررسی می کنیم که چگونه آلت کوین ها و استیبل کوین ها می توانند یک پورتفولیو را متعادل کنند.
چرا تنوع؟
در دنیای مالی سنتی، عملکرد دارایی های متفاوت تحت شرایط مختلف بازار، ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال سرمایه گذاری در املاک ومستغلات می تواند از سرمایه گذاری در سهام، در یک بازار آشفته، عملکرد بهتری را داشته باشد و سرمایه گذاری در بازار سهام می تواند ریسک بالایی را سبب شود. هدف از سرمایه گذاری در طبقات مختلف دارایی، متعادل کردن ریسک سرمایه گذاری و بازده مناسب دارایی ها است.
در فضای رمزنگاری نیز تنوع در سرمایه گذاری یکی از راه های مدیریت ریسک است. با این حال برخی استدلال می کنند که تنوع بخشیدن به دارایی در مورد ارزهای دیجیتال غیرممکن است. آنها بر اساس این واقعیت که قیمت عمده آلت کوین ها به بیت کوین وابسته است، این استدلال را می کنند. با این حا، داشتن یک سبد از آلت کوین های منتخب که با استیبل کوین ها نیز در ارتباط هستند، سرمایه گذاران می توانند با ریسک قابل کنترل بیشتری و به طور موثر در بازار حرکت کنند.
تمرکز در مقابل تنوع
همیشه بحث هایی در مورد قرار دادن یا قرار ندادن تمام تخم مرغ ها در یک سبد وجود داشته است. در حالی که در بعضی موارد تمرکز فقط بر روی یک دارایی می تواند سودآوری را به حداکثر برساند، این امر همچنین باعث افزایش ریسک می شود. مهم تر از آن اتخاذ استراتژی تمرکز کامل سرمایه گذاری بر روی یک ارز، جایی برای خطا در تجزیه و تحلیل برای سرمایه گذار نمی گذارد و باعث می شود که سرمایه گذار در معرض ریسک های بیش از حد قرار گیرد.
با این حال، تنوع بیش از حد همچنین می تواند به بازده سرمایه گذاری آسیب برساند. برخی از سرمایه گذاران بر این باورند که هرچه دارایی بیشتری در اختیارشان باشد ، بازده بهتری نیز دارند و این استدلال درستی نیست. این امر می تواند هزینه سرمایه گذاری را افزایش دهد، تلاش های لازم را برای دقت کافی به عمل بیاورد و منجر به بازگشت سرمایه ای در حد کمتر از متوسط شود.
نمای کلی بازار
قبل از شروع چگونگی تنوع بخشیدن به دارایی، بیایید به صورت سریع عملکرد ارزهای دیجیتال اصلی را بررسی کنیم. شکل زیر نشان می دهد که بیت کوین و اُ کی بی جزو ارزهایی بودند که بیشترین رشد را از ابتدای سال داشته اند، در حالی که مونرو و ریپل در مقایسه با سایر ارزهای دیجیتال عملکرد مطلوبی داشته اند. این مسئله نشان می دهد که دارایی های دیجیتال مختلف می توانند بسیار متفاوت عمل کنند و اینجاست که اهمیت تعادل ریسک و بازده برجسته می شود.
ارزهای دیجتالی که عملکرد مناسبی در بازار داشته اند
تخصیص دارایی ها
یک سبد از دارایی ها با انتخابی متوازن و درست از کوین ها و توکن ها می تواند به هودل کنندگان کمک کند تا ریسک و بازده خود را متعادل کنند. در اینجا به برخی از نمونه سرمایه گذاری ها جهت تنوع بخشیدن به دارایی های رمزنگاری همراه با بیت کوین اشاره شده است. این نتایج می تواند باعث شود تا هودل کنندگان بار دیگر در مورد در مورد قرار دادن تمام تخم مرغ های خود در یک سبد فکر کنند.
نمونه هایی برای متنوع ساختن دارایی های دیجیتال
همانطور که می بینید سبدهای دارایی که بیت کوین در آن قرار دارد، سود و بازده داشته اند که دلیل آن افزایش حدود ۱۱۲ درصدی قیمت بیت کوین در سال جاری است. همانطور که در تصویر بالا نشان داده شده است، سبدی که تنها شامل بیت کوین و اتریوم می شود در مقایسه با سبدهایی که علاوه بر بیت کوین سایر ارزهای دیجیتال را نیز شامل می شود، رشد کمتری داشته است.
در همین حال ماهیت محافظتی استیبل کوین هایی مانند تتر در سبدهای دارایی همراه با بیت کوین، بازده مناسب تری را نشان می دهد. به طور کلی سبد دارایی که حاوی استیبل کوین است، نسبت به سبدی که دارای آلت کوین هایی با ریسک بالا و غیرقابل کنترل است، می تواند ریسک را کاهش دهد. اما همانطور که در مثالهای بالا نشان داده شده است ، هنوز هم می توان به نتایج مشابهی دست یافت.
همانطور که مشاهده می شود وجود استیبل کوین ها در سبدهایی که شامل کوین ها و توکن های پرنوسان هستند از اهمیت خاصی برخوردار هستند. از جمله این ارزهای پر نوسان می توان به ا کی بی (OKB) و استلار اشاره کرد که به ترتیب افزایشی تا ۲۹۰ درصد و کاهشی تا ۴۶ درصد داشته اند. با این وجود سبد شامل این ارزها به علت همراه داشتن ارز پایدار تتر توانسته بازده ۸۰ درصدی داشته باشد. در مقابل داشتن سبدی مخلوط از بیت کوین ها و آلت کوین های کم نوسان و بدون استیبل کوین، بازده کمتری نسبت به سایر سبدها داشته است.
علاوه بر این، تجار باتجربه و هودل کنندگان قادر هستند با اضافه کردن مشتقات ارزهای دیجیتال به سبد خود اوراق بهادار خود را مرتبا تنظیم کنند. به عنوان مثال، اگر یک هودل کننده برای یک مدت کوتاه تنها بر روی یک ارز دیجیتال سرمایه گذاری کند، می تواند با افزودن قراردادهای آتی بر روی دارایی ها، لوریج خود را بر روی آن ارز دیجیتال خاص افزایش دهد.
مدیریت سرمایه در بازار ارزهای دیجیتال
وقتی شخصی تصمیم می‌گیرد در هر بازاری سرمایه‌گذاری کند، هدف اصلی او افزایش سود و بازده خود است.
به گزارش فینوپیا، با این حال، تمام سرمایه‌گذاران بازارهای مالی می‌دانند که افزایش سود بدون افزایش ریسک به دست نمی‌آید. مشکل اصلی معامله‌گران یافتن بهترین دارایی‌ها برای سرمایه‌گذاری است. از طرفی، سود نسبتاً پایین اوراق قرضه یا سهام هم بسیاری را به فکر گزینه‌های دیگر می‌اندازد.
حدود چهارده سال پیش، طبقه جدیدی از دارایی‌های مالی ایجاد شد که ارزهای دیجیتال نام گرفت. ماهیت این طبقه دارایی جدید بسیاری از سرمایه‌گذاران را به خود جذب کرد. ارزهای دیجیتال در اصل پول‌های دیجیتالی هستند که از فناوری غیرمتمرکزسازی برای معاملات خود استفاده می‌کنند. مزیت اصلی این پول‌ها امنیت بالا و کارمزد پایین آنها است.
پس از مدتی بسیاری از فعالان بازارهای مالی و اقتصاددانان متوجه شدند که نه‌تنها ارزش بازار، بلکه قیمت این ارزها هم ممکن است به‌شدت رشد کند. برای مثال، بیت‌کوین در ابتدا با قیمت ۰.۰۰۸ دلار معامله می‌شد؛ اما در حال حاضر قیمت آن به ۲۰,۰۰۰ دلار رسیده است.
در این مدت ارزهای دیجیتال دیگری هم به وجود آمدند و کم‌وبیش توانستند به اندازه بیت‌کوین مشهور شوند. محبوبیت روزافزون این ارزها پس از مدتی توانست توجه سرمایه‌گذاران زیادی را به خود جلب کند.
در حال حاضر، هیچ راهی وجود ندارد که سرمایه‌گذاران با استفاده آن بتوانند تغییرات قیمت ارزهای دیجیتال را با اطمینان بسیار بالا پیش‌بینی کنند. سرمایه‌گذاران نهادی به‌خاطر همین عدم اطمینان موجود علاقه چندانی به حضور در بازار ارزهای دیجیتال ندارند.
با این حال، با توجه به اینکه ارزهای دیجیتال یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های قرن حاضر محسوب می‌شوند، طبیعی است که بسیاری از افراد و شرکت‌ها به‌دنبال یافتن راه‌هایی برای استفاده از این دارایی‌ها به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری باشند.
در ابتدا بسیاری باور داشتند که سرمایه‌گذاران برای مدیریت سرمایه خود تنها باید به‌دنبال بیشترین بازده ممکن باشند. با این حال، بعد از مدتی بسیاری از اقتصاددانان به این نتیجه رسیدند که در این صورت، سبد سرمایه‌گذاری تمام سرمایه گذاران می‌بایست تنها از یک دارایی تشکیل شود.
در این جا بود که آنها مفهومی به نام «متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری» را معرفی کردند.
هدف از مفهوم مذکور این است که سرمایه‌گذاران بتوانند ریسک خود را متعادل کنند؛ چراکه اگر خیلی محافظه‌کارانه سرمایه‌گذاری کنند، این ریسک به وجود می‌آید که بازده و سود آنها به اندازه تورم نباشد. از طرفی دیگر، اگر پس‌انداز خود را در معرض نوسانات شدیدی قرار دهند، بی‌شک آن را دست می‌دهند.
در هر حال، مدیریت سرمایه اصول مشخص و به‌خصوصی دارد که سرمایه‌گذاران می‌بایست از آن تبعیت کنند. اولین استراتژی مهم در مدیریت سرمایه، ایجاد یک سبد سرمایه‌گذاری متعادل است.
سبدی متعادل است که در آن ترکیبی از سهام، اوراق با درآمد ثابت، پول نقد و دارایی‌های پرریسکی مثل ارزهای دیجیتال وجود داشته باشد.
از طرفی، سرمایه‌گذاری در هرکدام از این دارایی‌ها هم باید متعادل باشد. همان طور که هیچ سرمایه‌گذار باتجربه‌ای با تمام دارایی خود در یک سهم خاص سرمایه‌گذاری نمی‌کند، هیچ معامله‌گری هم نباید با تمام سرمایه خود وارد بیت‌کوین یا هر ارز دیجیتالی دیگری شود.
از طرفی دیگر، سرمایه‌گذاران اغلب بدترین دشمن‌های خود هستند و زمانی وارد بازار یک ارز دیجیتال خاص می‌شوند که قیمت بالایی دارد. برای مثال، بسیاری از سرمایه‌گذارانی که درگیر هیجان شدند و بیت‌کوین‌های خود را در بالای محدوده ۵۰,۰۰۰ دلار خریدند، هم‌اکنون از تصمیم خود بسیار پشمان‌اند.
مسئله این است که سرمایه‌گذاران باید نقاط ورود خود را با دقت فراوانی انتخاب کنند تا با مشکلاتی از این قبیل مواجه نشوند.
بسیاری از سرمایه‌گذاران مبتدی چیزی را در نمودارها می‌بینند که خودشان دوست دارند و یا ممکن است محو توصیه‌ها و اطلاعاتی شوند که در رسانه‌های اجتماعی مطالعه کرده‌اند.
با این حال، هرچقدر که یک معامله‌گر با سرعت بیشتری در یک ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری کند، احتمال پشیمان شدن او هم بیشتر می‌شود. بهترین راه برای سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت، میانگین هزینه دلاری است که باعث می‌شود سرمایه‌گذاران کمتر تحت‌تأثیر نوسانات کوتاه‌مدت قرار بگیرند.
میانگین هزینه دلاری یک استراتژی بلندمدت است که در آن سرمایه‌گذاران به‌طور منظم مقادیر ثابتی از یک دارایی را در بازه‌های زمانی مشخص، بدون توجه به کاهش یا افزارش قیمت، خریداری می‌کنند.
از طرفی، متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال کار آسانی نیست؛ چراکه قیمت بسیاری از آنها به یکدیگر و مخصوصاً به ارزهای دیجیتال مشهورتری مثل بیت‌کوین و اتریوم وابسته است؛ بنابراین، سرمایه‌گذاران باید احتمال از دست دادن کل سرمایه خود را به حداقل برسانند.
بهترین روش برای انجام این کار این است که بخش زیادی از سبد سرمایه‌گذاری افراد به ارزهای دیجیتال برتری مانند بیت‌کوین اختصاص یابد. البته این ارز دیجیتال ممکن است سود بسیار کمتری در مقایسه با آلت‌کوین‌های موجود داشته باشند، اما ریسک آن هم کمتر است و ارزش بازار و شهرت بیشتری دارد.
شایان ذکر است که نداشتن استراتژی خروج اغلب باعث می‌شود فعالان بازار ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری خود را برای مدتی طولانی حفظ کنند و زیان بسیار زیادی را متحمل شوند. چنین استراتژی‌هایی مخصوصاً برای مدیریت سبد سرمایه‌گذاری بسیار مضر است و می‌تواند در بلندمدت استراتژی‌های سرمایه‌گذاری معامله‌گران را مختل کند.
به همین خاطر است که بسیاری باور دارند سرمایه‌گذاران موفق در هر مرحله از مسیر خود استراتژی خروجشان را می‌دانند. برخی از متخصصان نیز حتی قبل از ورود به بازار یک ارز دیجیتال زمان و قیمت خروج خود را تعیین می‌کنند.
در هر حال، همان طور که همه می‌دانند، تمام چیزهای خوب به پایان می‌رسند و هیچ‌چیزی برای همیشه دوام نمی‌آورد.
آنچه که تمام معامله‌گران باید در نظر بگیرند، این است که هیچ سرمایه‌گذاری نمی‌تواند ۱۰۰ درصد ایمن باشد و تنها یک استراتژی متعادل و مدیریت سرمایه درست می‌تواند برای مواجهه با بازارهای بی‌ثبات و غیرقابل‌پیش‌بینی مثل بازار ارزهای دیجیتال مؤثر باشد.
به‌عبارت دیگر، تنها از این طریق است که سرمایه‌گذاران می‌توانند بهترین فرصت را برای دریافت سود بیشتر با ریسک کمتر به دست بیاورند.
لزوم متنوع سازی سبد تسهیلات بانکی
در حال حاضر تسهیلات مشارکت مدنی و فروش اقساطی پُرکاربردترین تسهیلات بانکی هستند که در حدود بیش از ۶۰ درصد تسهیلات اعطایی را به خود اختصاص داده‌اند.
یکی از مواردی که به عنوان نقطه قوت بانکداری بدون ربا به عنوان جایگزین بانکداری متعارف مطرح شده وجود ابزارهای مالی متعدد و متنوع برای بانکها و استفاده‌کنندگان از خدمات آنها است. بر این اساس عقود مختلفی جهت عملیات بانکی معرفی و در کنار آن برخی تجربه های موفق بانکداری اسلامی در سایر کشورها نیز به این مجموعه اضافه شده تا سبد محصولات متنوع شود.
با وجود اینکه تعداد تسهیلات مالی مبتنی بر عقود اسلامی متعدد است، با این حال عملکرد بانکها در کشور نشان می دهد بیشتر تمرکز در زمینه اعطای تسهیلات بر روی دو تا سه عقد خاص معطوف است و تمایلی برای ورود و استفاده از ظرفیت‌های دیگر بانکداری اسلامی چندان در بین بانکها مشاهده نمی شود.
این امر سبب شده زمانی که خانوار یا بنگاه اقتصادی با مشکلات مالی مواجه می‌شود با گزینه های مالی مناسبی جهت تامین مالی روبرو نبوده و به ناچار برای اخذ تسهیلات به استفاده از قراردادهای صوری روی بیاورد، در حالیکه اگر از ظرفیت‌های موجود در بانکداری اسلامی استفاده شود هم شمول مالی بیشتر شده و هم مشکل صوری بودن قراردادها نیز به خودی خود حل می شود.
به عنوان نمونه تسهیلات مرابحه یکی از انواع تسهیلات است که بر اساس تجربه بانکداری اسلامی در سایر کشورها از سال ۱۳۹۴ به سبد تسهیلات بانکی اضافه شده و در همین مدت کوتاه توانسته است سهم قابل قبولی را در بازار بانکی از آن خود کند و از لحاظ سهم به سومین تسهیلات پرکاربرد نظام بانکی تبدیل شود.
در حال حاضر تسهیلات مشارکت مدنی و فروش اقساطی پرکاربردترین تسهیلات بانکی هستند که در حدود بیش از ۶۰ درصد تسهیلات اعطایی را به خود اختصاص داده اند. گزینه سایر که مجموع خرید دین، اموال معاملات و مطالبات معوق است (در حقیقت این گزینه را میتوان وام‌های سوخت شده نظام بانکی عنوان کرد و در نتیجه جزء عقود بانکی نیستند) در حدود ۱۱.۶ درصد از تسهیلات را به خود اختصاص داده است و رتبه بعدی همان تسهیلات مرابحه است که سهم ۱۰ درصدی از بازار تسهیلات را دارد. مشاهده می شود چهار مورد مذکور سهم بیش از ۸۰ درصدی را در کل تسهیلات بانکی دارند و سهم بقیه عقود بانکداری بسیار کم و پایین است.
با این حال اگر بانکها را به دو بخش بانک‌های دولتی (از مجموع بانک‌های تجاری و تخصصی دولتی) و خصوصی تقسیم بندی کنیم متوجه اختلاف معناداری بین نحوه تسهیلات دهی این موسسات بر مبنای دولتی و غیردولتی بودن می شویم. آمار و اطلاعات تسهیلات اعطایی نشان می‌دهد در حالی که بانک‌های غیردولتی یا همان خصوصی در حدود ۴۱.۲ درصد تسهیلات خود را در بخش تسهیلات مشارکت مدنی صرف کردند این رقم در بانک‌های دولتی تنها ۱۴.۸ درصد است و به طور معکوس تسهیلات فروش اقساطی در بانک‌های دولتی در حدود ۴۸ درصد تسهیلات را به خود اختصاص داده است در حالیکه استراتژی متنوع سازی سبد این رقم در بین بانک‌های غیردولتی تنها ۱۸.۵ درصد است.
البته باید بدانیم چهار بانک ملت، تجارت، صادرات و رفاه کارگران در تقسیم بندی بانک مرکزی به عنوان بانک‌های غیردولتی یا همان خصوصی طبقه بندی می شوند و شاید اگر این بانکها نیز از طبقه بانک‌های غیردولتی حذف می شدند ارقام در بانک‌های غیردولتی به صورت ناهمگون‌تری به نفع تسهیلات مشارکت مدنی قرار می گرفت. این آمار نشان می دهد که بانک‌های خصوصی در عین موفقیت در جمع آوری سپرده های مردم اما سرمایه حاصله از این مبالغ را در قالب تسهیلات خاص مشارکت مدنی در اختیار متقاضیان قرار می دهند و تمایلی به اعطای تسهیلات در سایر عقود ندارند.
باید به این نکته اشاره کرد که عمده قراردادهای فروش اقساطی و جعاله در قالب تسهیلات خرد در اختیار متقاضیان قرار می گیرد و در نتیجه تامین مالی خانوارها و به نوعی دهک‌های متوسط و پایین بر عهده بانک‌های دولتی است و این بانکها تسهیلات را در قالب وام مسکن، خرید خودرو و کالا، جعاله و . در اختیار این قبیل متقاضیان قرار می دهند و در سوی مقابل بانک‌های غیردولتی یا خصوصی بیشتر تمایل دارند تسهیلات را به شرکت‌ها، بازرگانان، انبوه سازان ساختمانی و . اعطا کنند.
این مسئله این حقیقت را نمایان می سازد که بر خلاف تصور عمومی بانک‌های خصوصی تمایلی به تنوع بخشیدن به سبد تسهیلات خود ندارند و بیشتر استراتژی خود را بر در اختیار گرفتن مشتریان "کم اما کلان" نهاده اند لذا نیازی نیست برای این تعداد محدود قالب‌های مختلف وام طراحی شود، اما بانک‌های دولتی در زمینه تامین مالی تنوع بیشتری برای ارائه تسهیلات دارند چرا که دامنه مشتریان و مراجعان آنها بیشتر است. البته یکی از دلایلی که بانک‌های خصوصی به این نوع خاص از تسهیلات تمایل داشتند اختلاف سود مصوب تسهیلات مبادله ای و مشارکتی بود که با توجه به بالاتربودن سود تسهیلات مشارکتی، قابل انتظار بود که بانک‌های غیردولتی به عنوان بنگاه‌هایی که به دنبال کسب سود بالاتر هستند به این تسهیلات تمایل پیدا کنند اما با این حال این رویه بعد از سال ۱۳۹۵ و برابر شدن سود تسهیلات مشارکتی و مبادله ای همچنان ادامه دارد.
در مجموع، به نظر می رسد بانکها علاوه بر توجه ویژه به اعطای تسهیلات خرد، بایستی در جهت متنوع سازی سبد تسهیلات گام بردارند. در این رابطه نقش بانک مرکزی به عنوان مقام ناظر بازار پول از اهمیت برخوردار است. ضرورت دارد بانک مرکزی جهت ایجاد تعادل و ارتقای شمول مالی در کشور بانکها به خصوص بانک‌های غیردولتی را در راستای اعطای حداقل درصدی از تسهیلات خود در قالب تسهیلات خرد هدایت نماید تا اقشار و دهک های پایین جامعه نیز در تامین نیازهای خود با مشکل مواجه نشده و امکان استفاده از خدمات و تسهیلات بانکی برای تمام اقشار فراهم شود.
دیدگاه شما