شاخص کل (TEDPIX) چیست؟

انواع شاخص در بورس

شاخص کل قیمت (TEPIX) چیست؟

شاخص کل قیمت مخفف کلمه TEHRAN PRICE INDEX می باشد . شاخص کل قیمت ، که مخفف کلمه TEHRAN PRICE INDEX می باشد . یکی از اصلی ترین شاخصهای بورس اوراق بهادار تهران است که روش محاسبه آن بر اساس فرمول زیر (فرمول لاسپیرز ) انجام میگیرد .

این شاخص گویای آن است که ارزش کل بازار ، نسبت به سال پایه ، یا همان سال 1369 ، چند برابر شده . فرضا شاخص 12700 نشان می دهد ، که ارزش بازار نسبت به سال 1369 که سال پایه می باشد ، 127 برابر گردیده است . شاخص کل قیمت ، در بورس تهران برای سه گروه محاسبه می شود که عبارتند از:

۲ - شاخص قیمت تالار اصلی : که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلو اصلی تاثیر داده میشود.

۳ - شاخص قیمت تالار فرعی : که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلوی فرعی تاثیر داده میشود.

۱ - موزون بودن : بدین معنا که ، چون در محاسبه آن ، ارزش سهام در تعداد سهام منتشره ضرب میگردد ، پس تغییرات قیمت سهام بر اساس تعداد سهام منتشر شده شرکتها ، در شاخص تاثیر گذار است . یعنی هر چقدر تعداد سهام منتشره شرکت بیشتر باشد ، تغییرات قیمت سهم مورد نظر تاثیر بیشتری بر روی شاخص خواهد گذاشت .

۲ - جامع بودن : این شاخص، به لحاظ اینکه بر اساس تغییرات سهام تمام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ، محاسبه میگردد ، لذا خصوصیت جامع بودن را داراست .

۳ - در دسترس بودن : شاخص کل قیمت ، به لحاظ اینکه بصورت لحظه ای توسط سازمان بورس اوراق بهادار محاسبه و در اختیار افراد قرار می گیرد ، لذا دارای خصوصیت در دسترس بودن میباشد .

شاخص کل بورس (TEDPIX) چیست و چه کاربردی دارد ؟

به گزارش جام جم انلاین به نقل تالاربورس ، اگر شما هم جزو افرادی هستید که به طور روزانه اخبار اقتصادی را دنبال می‌کنید، احتمالا از قبیل اخبار زیر را زیاد از رسانه‌ها شنیده‌اید. شاخص بورس امروز توانست مقاومت چند ساله‌ی خود را بشکند و رکوردی بی‌سابقه در تاریخ خود ثبت کند. یا پس از گذشت یک روز از انتشار اخبار مرتبط با ویروس کرونا در ایران، شاخص بورس به رالی صعودی خود بازگشت. بعد از شنیدن این اخبار ممکن است اولین سوالی که در ذهن شما شکل بگیرد، این باشد که شاخص بورس چیست؟ چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟

شاخص بورس چیست؟ چه کاربردی دارد؟

شاخص خود به تنهایی نماگری است که سطح عمومی مولفه‌ای خاص را در میان جامعه‌ای معین، مانند تمام یا گروهی از شرکت‌ها نشان می‌دهد. برای مثال شاخص آلودگی هوا میزان آلاینده‌های موجود در هوای یک شهر را نشان می‌دهد.

شاخص بورس نماگری است که سطح عمومی مولفه‌ای خاص مثل قیمت و یا بازده را در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار نشان می‌دهد. در واقع شاخص یک عدد است و بررسی آن به‌تنهایی فایده‌ای ندارد. برای اینکه عدد شاخص قابلیت تحلیل پیدا کند، یک سال به‌عنوان سال پایه در نظر گرفته می‌شود و تمامی اعداد و ارقام در آن سال، به‌عنوان رقم مبنا تعیین می‌گردند. در طی سال‌های بعد، تغییراتی که در قیمت‌ها و یا بازده به‌وجود می‌آیند، نسبت به اعداد و ارقام سال پایه سنجیده می‌شوند. در بورس اوراق بهادار تهران، فروردین سال ۱۳۶۹ به‌عنوان سال مبنا قرار گرفته و عدد ۱۰۰ نیز شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ به‌عنوان عدد پایه شاخص تعیین شده است.

شاخص بورس چیست؟ شاخص بورس نماگری است که سطح عمومی مولفه‌ای خاص مثل قیمت و یا بازده را در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نشان می‌دهد.

شاخص بورس در هر روز یک عدد را نشان می‌دهد، از به هم وصل کردن اعداد، نمودار شاخص شکل می‌گیرد.

شاخص را درصدی بخوانیم یا عددی؟

این روزها در سایت‌های خبری و یا رسانه‌ها، اخباری از قبیل ریزش ۱۵,۰۰۰ واحدی شاخص و یا رشد ۲۰,۰۰۰ واحدی آن می‌شنویم. افراد زیادی ادعا می‌کنند که رشد هر روزه شاخص بازار تا این عدد بسیار زیاد بوده و به زودی این حباب خواهد ترکید. اما حقیقت چیست؟ آیا رشد ۱۰,۰۰۰ واحدی شاخص در این روزها، زیاد است؟

برای بررسی شاخص، بهتر است به‌جای تغییرات عددی، به تغییرات درصدی آن توجه کرد. همین چند سال پیش که شاخص زیر ۱۰۰,۰۰۰ واحد بود، رشد ۳,۰۰۰ واحدی آن به طور روزانه، رشد خیلی زیادی محسوب می‌شد، یعنی شاخص در یک روز تقریبا حدود ۳% رشد کرده بود. اما الان که شاخص از ۵۰۰,۰۰۰ هزار واحد عبور کرده است، رشد ۳,۰۰۰ واحدی آن چندان زیاد نیست و تقریبا معادل ۰.۶% است.

بنابراین بهتر است برای تغییراتی که در شاخص اتفاق می‌افتد به‌جای عدد از درصد استفاده کنیم. استفاده از درصد به ما کمک می‌کند تا میزان تغییرات شاخص را بهتر درک کنیم و مقایسه صحیح‌تری داشته باشیم.

کاربرد شاخص‌ها

یکی از معیارهای سنجش عملکرد بازارهای مالی، شاخص‌ها هستند. با استفاده از این شاخص‌ها می‌توانید جهت حرکت و میزان تغییرات قیمت‌ها را تشخیص دهید. برای مثال می‌توان فهمید که روند کلی حرکت بازار در آینده صعودی است و یا نزولی.

از مهم‌ترین کاربرد شاخص‌ها این است که می‌شود از آن به‌عنوان مبنایی برای سنجش عملکرد پرتفوی (سبد سهام) خود استفاده کرد. به این صورت که سرمایه‌گذاران می‌توانند بازده پرتفوی خود را با بازده شاخص مقایسه کنند و به نوعی عملکرد خود را در مدیریت سهم‌هایشان مورد ارزیابی قرار دهند.

شاخص‌های بازار وضعیت و عملکرد آتی کل اقتصاد را نیز نشان می‌دهند. همچنین برای پیش‌بینی حرکات آتی قیمت‌ها و تغییرات روند احتمالی، می‌توان به تغییرات شاخص در سال‌های پیش توجه کرد. در مطالعات مالی و اقتصادی نیز افراد برای اندازه‌گیری نرخ‌های بازده بازار و مقایسه بازار بورس با سایر بازارها به مطالعه رفتار شاخص‌ها می‌پردازند.

افرادی که در بورس اوراق بهادار فعالیت می‌کنند معمولا از دو طریق بازده کسب می‌کنند.

۱) بازده ناشی از تغییرات قیمت سهام

این بازده، همان بازدهی است که از نوسان قیمت سهام به‌دست می‌آید. این بازده تا زمانی که شما سهمی را دارید و اقدام به فروش آن نکردید، به‌صورتِ سود یا زیان تحقق نیافته در پرتفوی شما نشان داده می‌شود. اما به محض فروش سهم، سود یا زیان شما تحقق پیدا می‌کند.

۲) بازده ناشی از سود نقدی دریافتی از شرکت‌ها

شرکت‌ها معمولا بعد از برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه، همه و یا قسمتی از سود خود را بین سهامداران تقسیم می‌کنند که به آن سود تقسیمی یا DPS گفته می‌شود. شرکت‌ها در پی انتشار اخبار مربوط به توزیع سود نقدی، بانک‌هایی را معرفی می‌کنند تا سهامداران به بانک مشخص شده مراجعه کنند. افراد با در دست‌داشتن کد بورسی و کارت شناسایی خود، متناسب با تعداد سهمی که در زمان برگزاری مجمع داشتند، سود نقدی دریافت می‌کنند.

شاخص بازده نقدی و قیمت (شاخص کل)

شاخص کل TEDPIX که کوتاه شده‌ عبارت Tehran Exchange Dividend Price IndeX است. بیانگر میانگین بازده کل سرمایه‌گذاران در بورس است. همانطور که در بالا به آن اشاره شد، بازده کل از جمع بازده ناشی از نوسانات قیمت سهم (بالا و پایین رفتن قیمت سهم) و سود نقدی تقسیمی (DPS) شرکت به‌دست می‌آید. بنابراین می‌‌توان گفت که شاخص کل تاثیر‌پذیر از تغییرات قیمتی و بازده نقدی پرداختیِ تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است.

شاخص بورس چیست؟ و انواع آن کدامند؟

امیر شاملویی

• اشتراک‌گذاری

مهمترین و آشناترین شاخصی که به گوش بسیاری از اهالی بورس رسیده، شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص کل است. به این شاخص TEDPIX هم گفته می‌شود. در این شاخص هر شرکتی که بزرگتر است، وزن بیشتری هم دارد و تاثیر شدیدتری روی شاخص می‌گذارد.

اگر شما هم در بورس سرمایه‌گذاری کرده باشید، حتما اصطلاحاتی مانند شاخص بورس، شاخص کل، شاخص هم وزن و برخی از کلمات مشابه را شنیده‌اید. شاید برایتان این سوال پیش آمده باشد که شاخص چیست و چه چیزی را نشان می‌دهد یا چه فایده‌ای دارد. در ادامه به بررسی مفهوم شاخص می‌پردازیم و انواع شاخص بورس، از جمله شاخص قیمت و بازده نقدی را شرح می‌دهیم.

شاخص چیست؟

نخستین موضوعی که مطرح می‌کنیم، مفهوم کلمه شاخص است. هدف استفاده از شاخص آن است که معیاری برای مقایسه تحولات یک متغیر در طول زمان در دست باشیم. به عنوان مثال فرض کنید بخواهیم بدانیم قیمت محصولات یک بازار نسبت به یک ماه قبل چه تغییراتی کرده است. در این صورت یک راه حل آن است که قیمت‌ها را مقایسه کنیم اما اگر آن بازار بزرگ و پر از محصولات مختلف باشد، معمولا بهتر است از شاخص استفاده کنیم. در این صورت یک لحظه زمانی را مشخص می‌کنیم و آن را عدد 100 در نظر می‌گیریم. با معیار قرار دادن این لحظه زمانی، اعداد به دست آمده برای سایر زمان‌ها را نیز مشخص می‌کنیم. به این ترتیب یک شاخص به دست آمده که معیاری برای سنجش تغییرات در طول زمان به ما ارائه می‌کند.

انواع شاخص بورس

همان طور که گفتیم برخی از سرمایه‌گذاران تازه‌وارد و افراد ناآشنا با بازار سهام، تنها با شاخص کل آشنایی دارند و وقتی حرف از شاخص برای بازار سهام به میان می‌آید، تنها شاخص کل و تغییرات آن به ذهنشان می‌رسد. اما شاخص‌های بازار سهام بسیار بیشتر و متنوع‌تر هستند. این شاخص‌ها دامنه گسترده‌تری دارند و شامل شاخص هم‌وزن، شاخص قیمت و برخی شاخص‌های دیگر می‌شوند.

شاخص قیمت و بازده نقدی

مهمترین و آشناترین شاخصی که به گوش تمام اهالی بورس رسیده، شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص کل است. به این شاخص TEDPIX هم گفته می‌شود. در این شاخص هر شرکتی که بزرگتر است، وزن بیشتری هم دارد و تاثیر شدیدتری روی شاخص می‌گذارد. در محاسبه این شاخص باید توجه کرد که کسانی که در شرکت‌های کوچک‌تر بورسی سرمایه‌گذاری می‌کنند، هنگام رشد شاخص کل احتمالا به همان اندازه بازدهی کسب نکرده‌اند. این شاخص وابستگی زیادی به شرکت‌های بزرگ‌تر و عملکرد آنها دارد و هنگام افت و صعود آن دسته از شرکت‌ها بیشتر تغییر می‌کند.

شاخص کل هم‌وزن

به دلیل این که شرکت‌های بزرگ بورسی تاثیر زیادی روی شاخص کل می‌گذارند، برخی از شاخص دیگری استفاده می‌کنند تا تغییرات بازار بهتر درک شود. در شاخص کل هم‌وزن، وزن تمام شرکت‌ها برای تاثیرگذاری روی شاخص یکسان فرض می‌شود. این به معنای آن است که شاخص به یک میزان از هر شرکتی تاثیر می‌پذیرد و وزن یک شرکت کوچک با یک شرکت بزرگ برابر است. این شاخص وضعیت کلی بازار را بهتر نشان می‌دهد.

شاخص قیمت در بورس چیست؟

شاخص قیمت از جمله مهمترین شاخص‌های بورس است که روند قیمت کلی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را مورد بررسی قرار می‌دهد. میزان رشد شاخص قیمت در بورس نشان دهنده آن است که قیمت شرکت‌های حاضر در بورس اوراق بهادار چقدر تغییر کرده است. شاید برایتان این سوال پیش بیاید که با این تفاسیر، شاخص قیمت با شاخص کل چه تفاوتی دارد؟ درست است که هر دو این شاخص‌ها شرکت‌های یکسانی را مورد بررسی قرار می‌دهند، اما در شاخص کل میزان پرداخت سود سالانه شرکت‌ها هم علاوه بر قیمت در محاسبه منظور می‌گردد، در صورتی که در شاخص قیمت تنها افزایش قیمت‌ها به حساب می‌آید. با این حال، شباهت دو شاخص بالا این است که هم در شاخص کل و هم در شاخص قیمت، شرکت‌های بزرگ‌تر وزن بیشتری در شاخص دارند. به این شاخص TEPIX هم گفته می‌شود.

شاخص TEFIX

یکی دیگر از شاخص‌هایی که مهم است و در این بازار رواج دارد، شاخص TEFIX یا شاخص سهام آزاد شناور است. سهام شناور آزاد به بخشی از سهام یک شرکت گفته می‌شود که گمان می‌رود در آینده‌ای نه چندان دور مورد معامله قرار گیرند. در واقع مالکان این بخش از سهام یک شرکت دید بلندمدت و حفظ آن سهام را ندارند. برای محاسبه این شاخص باید بگوییم مانند شاخص کل محاسبه می‌شود، البته با این تفاوت که به جای وزن شرکت‌ها و بزرگی و کوچکی آنها از سهام شناور استفاده می‌شود.

شاخص بازار اول و دوم

شرکت‌هایی که در بازار سهام وجود دارند را به طور کلی می‌توان به دو دسته تقسیم کرد. دسته اول از نظر میزان سرمایه، میزان سودآوری، افراد سهامدار و مواردی از این قبیل سطح بالاتری نسبت به دسته دوم دارند. شرکت‌هایی که وضعیت بهتری دارند و در دسته اول جای دارند، در شاخص بازار اول و مابقی شرکت‌ها در بازار دوم جای می‌گیرند. طبیعتا شرکت‌های دسته اول بزرگ‌تر و معروف‌تر از بازار دوم هستند.

نگاهی به شاخص 50 شرکت بر‌تر

یکی شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ از مهمترین شاخص‌هایی که در بازار مالی هر کشوری وجود دارد، این است که تعدادی از شرکت‌های مطرح آن را در یک فهرست وارد می‌کنند و شاخصی از آنها تشکیل می‌دهند. در بازار سهام ما نیز چنین شاخصی وجود دارد. هر سه ماه یک بار، بورس اقدام به انتشار گزارشی می‌کند که بر اساس آن 50 شرکتی که سهامشان نقدشوندگی بیشتری دارند، در آن درج می‌شود. میانگین ارزش این 50 شرکت را شاخص 50 شرکت برتر می‌گویند.

شاخص 30 شرکت بزرگ

از سوی دیگر، شاخصی هم وجود دارد که به شرکت‌های بزرگ بازار سهام می‌پردازد. هر سه ماه یک بار، بورس 30 شرکتی که بیشترین ارزش را در بورس دارند، فهرست می‌کند. میزان تغییر ارزش این شرکت‌های بزرگ به شاخص 30 شرکت بزرگ معروف است. به دلیل تاثیرگذاری بالای این 30 شرکت معدد و ارزش بالایی که دارند، سمت و سوی بازار سهام از روی تغییرات آنها قابل بررسی است.

شاخص صنعت چیست؟

در بازار سهام شرکت‌های مختلفی وجود دارند که برخی از آنها در صنایع مختلف فعالیت می‌کنند. این شرکت‌های صنعتی در بخش‌های تولیدی مانند ساخت خودرو، محصولات پتروشیمی، فلزات و برخی موارد دیگر کار می‌کنند. برای این که صنعت به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرد، از شاخص صنعت استفاده می‌شود. این شاخص، سطح عمومی ارزش سهام شرکت‌های صنعتی را به سرمایه‌گذاران و سهامداران اطلاع می‌دهد و برای تحلیل در این حوزه مناسب است. علاوه بر این، تمام صنعت‌ها در سطح کوچک‌تری نیز شاخص مخصوص به خود را دارند که از جمله آنها می‌توان به شاخص صنعت خودرو یا شاخص محصولات شیمیایی اشاره کرد.

شاخص واسطه‌گری‌های مالی

این شاخص به بررسی وضعیت و عملکرد شرکت‌های فعال در حوزه واسطه‌گری مالی همچون هلدینگ‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و لیزینگ‌ها می‌پردازد. در این شاخص ارزش و قیمت سهام این شرکت‌ها بررسی می‌شود.

جمع‌بندی

در بالا به بررسی شاخص‌های مختلف بازار سهام پرداختیم و تا حدودی نیز آنها را شرح دادیم. در پایان می‌خواهیم نکته‌ای را ذکر نماییم. درست است که شاخص‌ها می‌توانند دید خوبی به ما بدهند و در تحلیل بازار یا روند حرکت آن ما را کمک کنند، با این حال باید توجه داشت که ممکن است سهام یک شرکت در مواردی از روند آن شاخص تبعیت نکند. به عبارت دیگر ممکن است در یک شاخص نزولی، سهامی با صعود و در یک شاخص صعودی، سهامی با افت ارزش داشته باشیم.

شاخص بورس چیست؟ انواع شاخص در بورس

آنچه به گوش هر سرمایه‌گذار بورس مهم و شنیدنی می‌آید، اخبار مربوط به “شاخص” است. اما شاخص چیست؟ در این مقاله ما قصد داریم تا به تعریف مفهوم شاخص بپردازیم. در ادامه ضمن تعریف انواع شاخص، شاخص بورس تهران را معرفی میکنیم.

شاخص بورس چیست؟

“شاخص” در فرهنگ لغوی به معنای علامت و نماست. در مفهوم کلی شاخص نمایانگر عددی است که تغییرات در یک یا چند متغیر را نشان می‌دهد. شاخص کل بورس عددی است که میانگین تغییرات بازدهی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را طی یک روز کاری بازار نشان می‌دهد. با مقایسه دوره‌ای شاخص می‌توان پی برد که روند بازار صعودی بوده یا نزولی.

به طور مثال عبارت “امروز شاخص کل بازار بورس ۹ ‌هزار و ۶۳۴ واحد افت داشت. که در نهایت این شاخص به رقم یک میلیون و ۲۳۳ هزار واحد رسید” نشان می‌دهد که بورس نسبت به روز گذشته به چه میزان افت کرده است.

شاخص بورس در ازای هر روز کاری بازار به‌روزرسانی می‌شود تا میزان تغییرات بازدهی سهام کلیه شرکت‌ها را به اطلاع عموم برساند.

با مقایسه هر شاخص طی ادوار مختلف می‌توان به میزان تغییرات آن پی برد. به طور مثال با مقایسه شاخص کل بورس در تاریخ 7 اردیبهشت 1399 با مقدار 797,000 و تاریخ 7 اردیبهشت 1400 با مقدار 1,193,000 به این نتیجه می‌رسیم که روند بورس نسبت به تاریخ مشابه در سال گذشته 49% رشد کرده است.

شاخص جهانی بورس

نشان دادن روند تغییرات بازده سهام با کمک شاخص، شیوه‌ای رایج در تمامی بازارهای بورس دنیاست. از مطرح‌ترین این شاخص‌ها می‌توان به شاخص داو جونز (DOW&JONES) و نزدک (NASDAQ) به عنوان شاخص بورس آمریکا اشاره کرد.

در بورس ایران شاخص‌های مختلفی وجود دارد که فرمول محاسبه آن‌ها با هم متفاوت است و یا از سهم‌های به خصوصی تشکیل شده‌‎اند. در ادامه به توضیح این شاخص‌ها می‌پردازیم.

انواع شاخص در بورس

شاخص کل یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)

در هر سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذار از دو قسمت منتفع خواهد شد:

1- افزایش قیمت سهام (بازده سرمایه‌ای): یعنی بازدهی که سرمایه‌گذار از محل تغییر قیمت سهام کسب می‌کند. به طور مثال اگر شما سهامی را 20000 ریال خریداری کرده باشید و آن را 25000 ریال بفروشید، 5000 ریال سود ناشی از تغییر قیمت سهام یعنی معادل 25 درصد قیمت خرید کسب خواهید کرد.

2- کسب سود نقدی (بازده نقدی): سودی که از جریانات نقدی دوره سرمایه‌گذاری به دست می‌آید. اگر در سهام سرمایه‌گذاری کرده باشید، این بازده به شکل سود و اگر در اوراق قرضه سرمایه گذاری کرده باشید، به شکل بهره خواهد بود.

بازده کل جمع بازده نقدی و بازده سرمایه‌ای است. مهم‌ترین شاخص در بورس اوراق بهادار تهران، شاخص کل یا همان TEDPIX است.

TEDPIX مخفف چیست؟

TEDPIX مخفف Tehran Exchange Divedend and Price Index یا همان شاخص قیمت و بازدهی نقدی بورس اوراق بهادار تهران است.

این شاخص میانگین تغییرات بازده کل یعنی بازده نقدی و بازده سرمایه‌ای را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر شاخص کل روزانه نشان می‌دهد که میانگین تغییرات قیمت سهام و تغییرات سود پرداختی در یک روز چقدر بوده است.

البته شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ نکته مهم این جاست که وزن سهم‌ها در محاسبه شاخص کل باهم برابر نیست. شرکت‌هایی که سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص می‌دهند تاثیر بیشتری نسبت به شرکت‌ها با سهام کمتر دارند. به عبارت دیگر تاثیر تغییرات قیمت سهم هر شرکت بر شاخص کل بستگی به وزن آن شرکت دارد. منظور از وزن، مقدار سهام و حجم معاملات شرکت است.

شاید بپرسید اگر سهمی به هر دلیلی بسته یا متوقف باشد، در محاسبه شاخص منظور نمی‌شود؟ باید گفت، در صورتی که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن به عنوان قیمت آن سهم درنظر گرفته شده و در شاخص لحاظ می‌شود.

شاخص هم‌وزن

شاخص هم‌وزن مثل شاخص کل میانگین قیمت سهام تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان می‌دهد. با این تفاوت که در محاسبه شاخص هم‌وزن، وزن سهام شرکت‌ها باهم برابر در نظر گرفته می‌شود. در واقع حجم معاملات و مقدار سهم تاثیری بر محاسبه شاخص هم‌وزن ندارد. شاخص هم‌وزن میانگین قیمت سهام تمامی شرکت‌ها را با فرض یکسان بودن تاثیر آن‌ها بر میانگین نشان می‌دهد.

نکته مهم در خصوص شاخص هم وزن این است که به علت یکسان بودن تاثیر وزن سهم‌ها بر محاسبه میانگین، تغییرات شاخص نشان‌دهنده تغییرات بیش از نیمی از سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است. به طور مثال شاخص مثبت نشان می‌دهد که سهام شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ بیش از نیمی از شرکت‌ها رشد داشته‌اند. اما درباره شاخص کل نمی‌توانیم اینطور بگوییم. چون مثبت بودن شاخص می‌تواند تنها بر اثر رشد سهام چند شرکت بزرگ باشد در حالیکه قیمت سهام شرکت‌های کوچک کاهش‌یافته است. به عبارتی وزن بیشتر سهام شرکت‌های بزرگ باعث می‌شود که تغییرات قیمت سهام سایر شرکت ها برمحاسبه شاخص کل تاثیر کمتری بگذارد.

شاخص قیمت (TEPIX)

TEPIX مخفف Tehran Exchange Price Index به معنی شاخص بازدهی قیمت بورس اوراق بهادار تهران است. شاخص قیمت میانگین تغییرات قیمت سهام تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان می‌دهد. این شاخص بخشی از شاخص کل است که تغییرات بازدهی نقدی را نشان نمی‌دهد و تنها مختص به روند تغییرات قیمت سهام است.

شاخص بازده نقدی (TEDIX)

TEDIX مخفف Tehran Exchange Divedend Index به معنی شاخص بازدهی نقدی بورس اوراق بهادار تهران است. این شاخص تنها تغییرات روند سود پرداختی به سرمایه‌گذاران از سوی شرکت‌های بورسی را نشان می‌دهد.

معمولا این شاخص کمتر دچار تغییر می‌شود و روندی با نوسانات کم دارد. اما این قاعده بستگی به تاریخ شاخص دارد. در ماه‌هایی مثل مرداد و دی نوسان شاخص بازده نقدی بیشتر می‌شود. چون اغلب شرکت‌ها در این ماه‌ها مجمع عمومی برگزار می‌کنند و نرخ سود پرداختی را به سهامداران اعلام می‌کنند.

شاخص قیمت و شاخص بازده نقدی هر دو متاثر از وزن سهام شرکت‌ها هستند. هر شرکت با وزن سهام بیشتر، تاثیر بیشتری بر شاخص می‌گذارد.

شاخص صنعت و شاخص مالی

شاخص صنعت نشان‌دهنده میانگین تغییرات بازدهی کل سهام شرکت‌های مختص به یک صنعت است. به طور مثال وقتی می‌گوییم شاخص صنعت دارویی 212 واحد رشد کرده است؛ یعنی میانگین بازدهی سهام شرکت‌های فعال در حوزه دارویی مثل برکت، دارو، دامین، دالبر، دسینا و… نسبت به روز گذشته 212 واحد افزایش پیدا کرده است. شاخص مالی میانگین تغییرات بازدهی سهام شرکت‌های فعال در حوزه مالی مثل شرکت‌های تامین سرمایه، شرکت‌های بیمه و … ر ا نشان می‌دهد.

شاخص 30 شرکت بزرگ

منظور از 30 شرکت بزرگ، 30 شرکت فعال در بورس با بیشترین وزن است. این 30 شرکت بیشترین سهام موجود در بازار را به خود اختصاص داده‌اند و حجم معاملات سهام آن ها بالاست. تغییرات قیمت این شرکت‌ها تاثیر چشم‌گیری بر شاخص بورس می‌گذارد. شرکت‌هایی مثل فملی (به طور مثال با حجم بالای 107892341 در یک روز)، وبملت، خودرو، اخابر و…

شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

TEFIX مخفف Tehran Exchange Free Float Index به معنی شاخص سهام آزاد شناور بورس اوراق بهادار تهران است. منظور از سهام آزاد شناور، حجمی از سهام هر شرکت است که در انحصار یک شخص به خصوص یا یک شرکت حقوقی نیست. معمولا بخشی از سهام هر شرکت توسط افراد با سرمایه‌های کلان یا نهادهای مالی (تحت عنوان سرمایه‌گذاران حقوقی) خریداری و با هدف مشارکت در مدیریت شرکت نگهداری می‌شود.

همین امر باعث می‌شود تا این بخش از سهام در انحصار مالکان باشد و به صورت فعال در بازار معامله نشود. آنچه از مابقی سهام شرکت باقی می‌ماند سهام شناور است که در دست سرمایه‌گذاران حقیقی بوده و هر لحظه امکان دارد که معامله شود.

شاخص سهام شناورآزاد مانند شاخص سهام کل است. با این تفاوت که به جای میانگین تغییرات بازدهی کل، میانگین تغییرات سهام شناور آزاد را نشان می‌دهد. هرچه شاخص سهام شناور آزاد به شاخص سهام کل نزدیک تر باشد، یعنی سهام شناور آزاد بیشتر و سهام در انحصار افراد و سرمایه‌گذاران حقوقی کمتر است.

شاخص بازار شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ اول و دوم

سازمان بورس سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را بر اساس برخی معیارها به دو دسته بازار اول و بازار دوم تقسیم می‌کند. معیارهایی مثل میزان سودآوری، درصد سهام شناور آزاد، عدم وجود زیان انباشته، حجم معاملات، تعداد سهام و…

شرکت‌هایی که بر اساس این معیار‌ها وضعیت مساعدی دارند در دسته بازار اول بورس قرار می‌گیرند.

شرکت‌هایی که نسبت به شرکت‌های بازار اول در رده‌های پایین تری هستند، در دسته بازار دوم بورس جا می‌گیرند. شاخص بازار اول نشان‌دهنده میانگین قیمت سهام شرکت‌هایی است که بر اساس معیارهای سازمان بورس در این بازار جا می‌گیرند. شاخص بازار دوم میانگین قیمت سهام شرکت‌های دسته دوم بازار بورس است.

اما با وجود فیلترهای تعریف شده، معمولا حجم معاملات بازار دوم بیشتر از حجم معاملات بازار اول است. هم‌چنین ممکن است درصد تغییرات شاخص بازار دوم بیشتر از شاخص بازار اول باشد.

کاربرد شاخص‌ها

هدف اصلی شاخص‌ها اطلاع‌رسانی میزان تغییرات و نوسانات بازار سرمایه به عموم مردم در غالب یک عدد کمّی است.

از دیگر کاربردهای شاخص‌ها در بازار سرمایه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- مبنایی برای ارزیابی عملکرد حرفه‌ای مدیران سرمایه‌گذاری

2- کمک به تحلیل گران برای پیش بینی حرکات آتی بازار

3-اندازه‌گیری نرخ‌های بازده بازار در مطالعات اقتصادی

4- مبنایی برای شکل‌گیری و نظارت بر صندوق های شاخصی

اصلی‌ترین مرجع اعلام شاخص سایت Tsetmc یا همان سایت مدیریت فناوری بورس ایران است. از این طریق شما می‌توانید تغییرات انواع شاخص، مقدار و درصد آن‌ها را ببینید که پیوسته به‌روزرسانی می‌شود.

شاخص بورس چیست؟ فرمول + انواع شاخص بورس

شاخص در لغت به معنی نشانگر، راهنما و نمودار است. کاربرد شاخص بورس در شناسایی وضعیت تغییرات کل بورس نسبت به روزهای قبل است. هر چه تغییرات شاخص کل بزرگتر باشد نشانگر رشد یا افت بیشتری در بازدهی کل بازار بورس است. مدنظر داشته باشید که تغییرات شاخص اهمیت دارد نه عدد آن! علاوه بر شاخص کل بورس، انواع شاخص دیگری نیز وجود دارد که کاربرد خاص خودشان را دارند. در این آموزش بورس با مفهوم، نحوه محاسبه و کاربرد هر کدام از این شاخص‌ها آشنا خواهید شد.

مفهوم شاخص بورس چیست؟

فرض کنید شاخص کل بورس تهران در اسفند سال 98، 300 هزار واحد بود و در پایان سال 1399 به عدد 1.5 میلیون واحد رسیده است. تغییرات 5 برابری شاخص کل چه مفهومی دارد؟! به بیان ساده “میانگینِ افزایش قیمت سهام در بورس در این بازه یکساله 5 برابر بوده است.” یعنی میانگین بازدهی بورس در این یک سال 400 درصد بوده است. شاخص های مختلف مفاهیم متنوعی دارند. برای مثال حرکت شاخص کل، معرف حرکت کل بازار بورس است. در واقع اگر شاخص کل روند نزولی داشته باشد باید با احتیاط اقدام به خرید سهام کرد! یا اگر برای چندین روز متوالی، شاخص کل منفی اما شاخص هم‌وزن مثبت باشد می‌توان تمایل معامله‌گران به سمت شرکت‌های کوچک‌تر را نتیجه گرفت. بنابراین قبل از تحلیل سهام یک شرکت ابتدا باید شاخص‌های مختلف را تحلیل کنید.

انواع شاخص های بورس

بورس تهران انواع شاخص‌های متنوعی دارد. توضیح تمام این شاخص‌ها از حوصله بحث ما خارج است و کاربرد چندانی هم ندارد! در ادامه چند نوع از معروف‌ترین و پرکاربردترین آنها را آموزش می‌دهیم.

1. شاخص قیمت بازار بورس (TEPIX)
2. شاخص کل (شاخص قیمت و بازده نقدی – TEDPIX)
3. شاخص کل هم‌وزن
4. شاخص بازده نقدی
5. شاخص صنایع مثل شاخص خودرو
6. شاخص کل فرابورس
7. شاخص صنعت
8. شاخص مالی
9. شاخص قیمت 50 شرکت فعال
10. شاخص 30 شرکت بزرگ

شاخص کل قیمت بازار بورس (TEPIX)

سازمان بورس اوراق بهادار در فروردین سال 69 اقدام به ارائه “شاخص قیمت بورس تهران” یا همان Tehran Exchange Price Index (TEPIX) کرد. این شاخص بیانگر تغییرات ارزش کل بازار است. از آنجایی که این تغییرات باید نسبت به یک نقطه مبدا سنجیده شود تا قابلیت تحلیل و تفسیر داشته باشد فروردین سال 69 به عنوان نقطه مبدا درنظر گرفته شد. “شاخص کل قیمت” جز قدیمی‌ترین شاخص‌های بورس تهران است و هیچ ارتباطی با “شاخص کل” موجود در صفحه اول سایت TSETMC ندارد. فرمول شاخص قیمت به بیان ساده بصورت زیر محاسبه می‌شود:

نکات مهم TEPIX:

• ارزش کل بازار بورس در روز X برابر با مجموع ارزش تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس در روز X است. ارزش هر شرکت نیز با ضرب تعداد سهام در قیمت پایانی محاسبه می‌شود.
• “تعداد کل سهام شرکت” یکی از پارامترهای اصلی در محاسبه این شاخص است. در واقع هر چه شرکت بزرگ‌تر باشد تاثیر بیشتری در شاخص می‌گذارد. بدین معنی که شرکت‌های بزرگ‌تر شاخص‌سازتر هستندکه یکی از ایرادات اساسی این شاخص است. برای مثال نماد “فارس” تاثیر خیلی زیادی روی شاخص قیمت دارد.
• طبق فرمول، شاخص قیمت در 1 فروردین 60، 100 واحد بوده است بنابراین شاخص قیمت800,000واحدی بیانگر رشد 8000 برابری ارزش بازار بورس نسبت به فروردین 69 است. از محل آورده نقدی، افزایش یا کاهش تعداد شرکت‌های مشمول شاخص و تجزیه یا ادغام شرکت‌ها، باعث تعدیل پایه شاخص قیمت می‌شود.

در شکل زیر نمودار شاخص قیمت بورس در ده سال گذشته را مشاهده می‌کنید.

شاخص قیمت – هم‌وزن

یکی از ایرادات شاخص قیمت، تاثیر زیاد شرکت‌های بزرگ‌تر در آن است که می‌تواند باعث تحلیل‌های اشتباه شود. برای حل این مشکل، “شاخص قیمت هم‌وزن” ارائه شد. در شاخص هم وزن، تمام شرکت‌ها با وزنی یکسان در محاسبه دخیل هستند. در واقع تمامی شرکت‌ها فارق از تعداد سهام، اثر یکسانی دارند.

شاخص قیمت و بازده نقدی بورس تهران (TEDPIX)

ایراد دوم شاخص قیمت این بود که سود نقدی پرداخت شده شرکت‌ها هیچ تاثیر در شاخص قیمت نداشت. بنابراین “شاخص قیمت و بازده نقدی” برای حل دومین مشکل شاخص قیمت ارائه شد.

شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص درآمد کل، به شاخص کل شناخته می‌شود. در اخبار و رسانه‌ها از این شاخص به عنوان “شاخص بورس تهران” یاد می‌شود! شاخص قیمت و بازده نقدی یا Tehran Exchange Dividend and Price Index (TEDPIX) از فروردین 1377 در بورس ارائه شد. در فرمول شاخص کل، هم قیمت سهام شرکت‌ها و هم سود نقدی پرداختی شرکت‌ها تاثیر دارد. بنابراین می‌تواند معیار بهتری برای تحلیل میانگین بازدهی کل بورس باشد.

فرمول محاسبه شاخص کل بورس مشابه فرمول شاخص قیمت است. با این تفاوت که در شیوه تعدیل آن “سود نقدی پرداخت‌شده شرکت‌ها به سهامداران” نیز تاثیر دارد. در شاخص کل نیز مانند شاخص قیمت، همه شرکت‌ها به یک اندازه موثر نیستند. در واقع هر چه شرکت بزرگ‌تر باشد، تاثیر بیشتری در شاخص کل خواهد داشت. برای حل این مشکل نیز شاخصی تحت عنوان “شاخص کل هم‌وزن” ارائه شد.

نکته: شاخص کل در زمان برگزاری مجمع سالانه شرکت‌ها و پرداخت سود نقدی، رشد زیادی را تجربه می‌کند که می‌تواند منجر به تحلیل‌های نادرست شود!

شاخص کل هم‌وزن بورس

شاخص کل هم‌وزن نیز دقیقا مشابه شاخص کل است. با این تفاوت که تمام شرکت‌های بورسی با وزنی یکسان در فرمول “شاخص کل هم‌وزن” محاسبه می‌شوند. شاخص کل هم‌وزن مثبت بیانگر مثبت بودن بیش از نیمی از نمادهای بورسی است. اعداد منفی شاخص کل هم وزن نیز بیانگر بازار نزولی است. در صفحه اول سایت TSETMC می‌توانید شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن بورس را بصورت لحظه‌ای رصد کنید.

در شکل زیر مفهوم 4 شاخص مهم بورس را به بیانی ساده مشاهده می‌کنید.

شاخص بازده نقدی بورس (TEDIX)

شاخص بازده نقدی بورس یا Tehran Exchange Dividend Index (TEDIX) بیانگر میانگین بازده سود نقدی پرداختی شرکت‌های بورسی است. در واقع صعودی بودن این شاخص بیانگر افزایش DPS شرکت‌ها در مجمع عمومی سالیانه است. شرکت‌ها موظف به پرداخت تمام سود نقدی خود به سهامداران نیستند! عموما شرکت‌ها بخشی از سود خود را تحت عنوان “سود انباشته” در قسمت حقوق صاحبان سهام ذخیره کند. به شما توصیه می‌کنم مقاله آموزشی زیر را مطالعه بفرمایید.

شاخص بازده نقدی از فروردین 1377 محاسبه و ارائه شد. فرمول محاسبه آن بصورت تقسیم “پایه شاخص کل قیمت” بر “پایه شاخص قیمت و بازده نقدی” است. دقت بفرمایید زمان مبدا پایه شاخص کل قیمت، 1 فروردین 1369 است. بنابراین برای هم‌سنجی و مقایسه بهتر این سه شاخص، شاخص بازده نقدی در عدد پایه 1653.08 ضرب می‌شود.

شاخص 30 شركت بزرگ

این شاخص همان شاخص قیمت است با این تفاوت که فقط 30 شرکت بزرگ بورس در فرمول لحاظ می‌شوند. منظور از “بزرگ بودن شرکت” همان ارزش شرکت است که با ضرب تعداد کل سهام در قیمت آن بدست می‌آید. از آنجایی که قیمت سهام شرکت‌های بورسی هر روز دستخوش تغییر می‌شود بنابراین لیست 30 شرکت بزرگ بورس نیز هر روز آپدیت می‌شود. “فارس”، “فملی”، “شبندر”، “فولاد” و… همیشه در این لیست حضور دارند!

شاخص صنایع بورس

هر کدام از شرکت‌های بورس در یک گروه مخصوص طبقه‌بندی می‌شوند. این طبقه‌بندی بر اساس استاندارد ISIC منجر به ایجاد 46 گروه در بورس تهران شده است. برای مثال نماد بورسی شپنا، شبندر یا شتران جز گروه فرآورده‌های نفتی هستند.

فرمول شاخص صنایع مشابه فرمول شاخص قیمت است. با این تفاوت که فقط شرکت‌های زیرمجموعه همان گروه در فرمول شاخص محاسبه می‌شوند. شاخص صنایع نیز یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بورس برای تحلیل است. قبل از تحلیل سهام یک شرکت بورسی (تحلیل تکنیکال چیست؟)، ابتدا شاخص صنعت آن شرکت را تحلیل کنید.

شاخص صنعت و شاخص مالی بورس

در یک تقسیم‌بندی جامع و کلی‌تر، تمامی شرکت‌های بورسی در دو گروه تقسیم‌بندی می‌شوند: 1. گروه مالی، 2. گروه صنعت

گروه مالی شامل تمام شرکت‌های بورسی فعال در حوزه واسطه‌گری مالی است و شرکت‌های باقی مانده در گروه صنعت قرار می‌گیرند. گروه مالی شامل شرکت‌های گروه “سرمایه‌گذاری‌ها”، “بانک‌ها و موسسات اعتباری”، “شرکت‌های بيمه” و “فعاليت‌های كمكی به نهادهای مالی واسط” است. مابقی گروه های بورسی در گروه صنعت جای می‌گیرند. احتمالا فرمول محاسبه Tehran Exchange Industrial Index و Tehran Exchange Financial Index را حدس زده‌اید!

شاخص 50 شرکت فعال‌تر

این شاخص نیز مشابه شاخص قیمت (TEPIX) است. با این تفاوت که فقط 50 شرکت فعال‌تر بورس در محاسبات این شاخص سهیم هستند. طبق تعریف سازمان بورس معیار اصلی برای گزینش 50 شرکت فعال، میزان نقدشوندگی آنها در دوره‌های 3 ماهه است. بنابراین اگر دنبال خرید سهام شرکت‌هایی با نقدشوندگی بالا هستید به لیست شرکت‌های موجود در این شاخص نگاهی بیندازید.

شاخص آزاد شناور (TEFIX)

شاخص آزاد شناور (TEFIX: Tehran Exchange Free Float Index) یکی دیگر از شاخص‌های پرکاربرد بورس تهران است. محاسبات TEFIX مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در فرمول آن، تعداد سهام شناور آزاد هر شرکت بورسی استفاده می‌شود.

سهام شناور آزاد در واقع بیانگر تعداد سهامِ آماده عرضه و فروش توسط سهامداران حقیقی شرکت است. بنابراین درصد سهام شناور آزاد بیشتر می‌تواند بیانگر قدرت نقدشوندگی بالاتر سهام آن شرکت باشد.

برای مشاهده درصد سهام شناور آزاد، به قسمت “سهام شناور” در صفحه هر نماد بورسی در سایت TSETMC مراجعه کنید. برای مثال “فملی” دارای 33% سهام شناور است بنابراین تعداد سهام شناور آزاد آن 33.5 میلیارد است. (33 درصد 101.4 میلیارد برگه سهام کل آن شرکت).

شاخص بازار اول و بازار دوم بورس

بازار معاملات نقدی بورس تهران به دو بازار اول و بازار دوم تفکیک می‌شود. بازار اول نیز به دو تابلوی اصلی و فرعی تقسیم‌بندی می‌شود. این تقسیم‌بندی بر اساس درصد سهام شناور، وضعیت سودآوری و چشم‌انداز شرکت، تعداد سهامداران، سابقه فعالیت شرکت، سرمایه ثبت شده شرکت و… است. برای مثال نماد بورسی شپنا در بازار اول و نماد شتران در بازار دوم قرار دارند. برای این دو بازار نیز یک شاخص بصورت مجزا تعریف شده است.

اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش بورس را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش بورس در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.