اوراق مبتنی بر بدهی

طراحی اوراق بدهی (مشارکت) مرکب مبتنی بر نظام اقتصاد اسلام

یکی از مشکلات شرکتهای صنعتی بخصوص در ایران، کمبود نقدینگی می باشد که این مشکل صدمات زیادی به اجرای طرحهای توسعه و فرآیند تولید میزند. از طرفی بسیاری از طرحهای صنعتی دارای دوره قبل از بهره برداری بیش از دو یا سه سال می باشند و به همین علت درآمدهای ناشی از فعالیت طرح تا چند سال بعد از سرمایه گذاری تحقق پیدا نمی کند که خود عاملی برای کمبود نقدینگی محسوب می شود. برخی شرکتها که برای انجام فعالیتهای تولیدی و یا طرحهای توسعه دست به انتشار اوراق قرضه میزنند، به اجبار قسمتی از نقدینگی را ذخیره کرده تا پرداختهای دوره ای به دارندگان اوراق را انجام دهند و برخی شرکتها نیز اوراق دیگری به منظور پرداختهای دوره ای منتشر کرده و از این راه مشکل نقدینگی خود را حل می کنند که این راه حل به نوبه خود هزینه هایی را برای اینگونه شرکتها بوجود می آرود. برخی سرمایه گذاران دراوراق قرضه ، مایلند سود خود را در طول دوره تا سررسید ، دریافت نکرده و مجدد سرمایه گذاری کنند و در پایان سررسید ، اصل و سود اوراق خود را دریافت کنند. خانواده های جوان و شرکتهای بیمه دو نمونه از این سرمایه گذاران می باشند که پرداختهای آتی خود را پیش بینی کرده و براساس آن به خرید اوراق می پردازند. یکی از انواع اوراق قرضه که درکشورهای دیگر تجربه خوبی بدست آورده و نیاز صنایع و سرمایه گذاران در این زمینه را مرتفع می سازد ، اوراق با سود صفر است که از ابتدا با تخفیف به فروش رفته و در طول دوره عمر خود، سودی نپرداخته و در تاریخ سررسید ، قیمت اسمی را می پرازد. از آنجائیکه در کشور ما سرمایه گذاران حاضر نخواهند بود وجوه خود را برای دوره 10 یا 15 سال بدون دریافت هیچ سودی سرمایه گذرای کنند، اوراق مشارکت مرکب طراحی گردیده که موضوع بحث این پایان نامه می باشد. در زیر تعریف مختصری از این اوراق ارائه گردیده است : اوراق مشارکت مرکب دارای سود متغیر بوده و در دوره 2 یا 3 سال اول سود پرداخت نمی کند و در عوض با قیمت کمتری به فروش می رسد و بعد از آن تاریخ ، سود بصورت درصدی از درآمد است که درابتدا درصدی بصورت تضمین شده و علی الحساب پرداخت می شود و بقیه در پایان هر سال و هنگام مشخص شدن سود واقعی ، تصفیه می شود . از آنجائیکه سود این اوراق درصدی از درآمد است و تحت عقد مشارکت مدنی است از نظر شرعی بلا اشکال می باشد. ضمنا براساس مطالعات میدانی ، این اوراق از سوی صنعت و سرمایه گذاران مورد تائید قرار گرفته و میزان مطلوییت آن برای دو قشر مزبور مورد آزمون قرار گرفته که نتایج رضایتبخش بوده است . اوراق بدهی مرکب نیز دو تا سه سال اول( بسته به توافق و نوع طرح) سودی پرداخت نمی کنند و در عوض با قیمت کمتری از قیمت اسمی به فروش می روند. بعد از آن تاریخ نیز سود ثابت به دارندگان اوراق پرداخت می شود و در پایان نیز قیمت اسمی به دارندگان اوراق پرداخت می شود . منتشرکنندگان اوراق بدهی مرکب، وجوه جمع آوری شده را صرف خرید دارائیهای ثابت برای طرح خاصی کرده و به صورت فروش اقساطی یا اجاره به شرط تملیک در اختیار طرح ، قرار داده و از محل دریافت اجاره یا اقساط فروش ، سود ثابت دارندگان اوراق را تامین می کنند . بنابراین ثابت بودن ثابت بودن پرداخت سود ، ماهیت شرعی خواهد داشت چرا که مبتنی بر عقود اسلامی است .

برای دانلود 15 صفحه اول ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

طراحی اوراق بدهی مرکب مبتنی بر نظم مالی

برخی سرمایه گذاران در اوراق قرضه، مایلند سود خود را در طول دوره تا سررسید، دریافت نکرده و مجدد سرمایه گذاری کنند، در پایان سررسید، اصل، سود اوراق خود را دریافت کنند. خانواده های جوان، شرکتهای بیمه دو نمونه از این نوع سرمایه گذاران می باشند که پرداخت های آتی خود را پیش بینی کرده، بر اساس آن به خرید اوراق می پردازند. در کشورهای غربی اوراق بدون سود چنین نقشی را بازی می کند، از ابتدا تا کنون نیز با.

طراحی اوراق بدهی مرکب مبتنی بر نظم مالی

برخی سرمایه گذاران در اوراق قرضه، مایلند سود خود را در طول دوره تا سررسید، دریافت نکرده و مجدد سرمایه گذاری کنند، در پایان سررسید، اصل، سود اوراق خود را دریافت کنند. خانواده های جوان، شرکتهای بیمه دو نمونه از این نوع سرمایه گذاران می باشند که پرداخت های آتی خود را پیش بینی کرده، بر اساس آن به خرید اوراق می پردازند. در کشورهای غربی اوراق بدون سود چنین نقشی را بازی می کند، از ابتدا تا کنون نیز با.

ظرفیت بدهی با رویکرد مبتنی بر بازار اوراق بهادار (شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران)

ساختار سرمایه و میزان و روش تامین مالی شرکتها موضوعی است که همواره مورد توجه نظریه پردازان و محققان قرارگرفته است. کمتر بودن هزینه تأمین مالی از طریق بدهی و از طرفی کم ریسک بودن تأمین مالی از طریق حقوق صاحبان سهام، شرایطی را ایجاد کرده که نظریه های متعددی در مورد ترکیب مناسب تأمین مالی از این دو شیوه ارائه شده است. نظری دراین خصوص معتقد است تاحدی که شرکت بتواند قدرت ایفای تعهدات خودراازدست ندهد.

طراحی الگوی مفهومی اسلام برای عدالت در نظام جبران خدمات، مبتنی بر آموزه‌های نهج‌البلاغه

هدف: نیروی انسانی از مهم‌ترین ارکان سازمان در پیشبرد اهدافش است؛ لذا در ازای خدمتی که به سازمان ارائه می‌دهد، سازمان وظیفه دارد خدمت او را به نحوی شایسته جبران کند. هدف از نگارش پژوهش حاضر، استخراج الگوی عدالت در جبران خدمات در ادبیات مدیریت اسلامی بود. روش:

تاثیر عرضه اوراق مشارکت بر متغرهای اصلی اقتصاد کلان

ارزیابی کتب اقتصاد ایران بر اساس اهداف نظام اقتصادی اسلام

با گذشت چند دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، تألیف یک کتاب اوراق مبتنی بر بدهی درسی اقتصاد ایران متناسب با ویژگی‌ها و اهداف نظام اقتصاد اسلامی ضرورت دارد. برای شروع این کار می‌توان از بهبود نزدیک‌ترین کتاب به فضای اقتصاد اسلامی استفاده کرد. مقاله حاضر به عنوان گامی اولیه، به نقد محتوایی کتب اقتصاد ایران بر اساس اهداف این نظام می‌پردازد. نتایج تحلیل 14 کتاب اقتصاد ایران نشان داد: (1) عمده کتاب‌ها با رویکرد بخشی ـ توصیف.

چالش های توسعه ابزارهای تامین‌مالی مبتنی بر بدهی و نقش نهادهای مالی

کارشناس بازار سرمایه با اشاره به چالش های توسعه ابزارهای تامین‌مالی مبتنی بر بدهی گفت: افزایش نقش نهادهای مالی در توسعه بازار بدهی می‌تواند برای دولت‌ها و مردم موثر باشد.

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، رضا فاطمی با انتشار مطلبی با عنوان "بازار اوراق‌ بدهی؛ چالش‌ها و فرصت‌ها" در دنیای اقتصاد اعلام کرد: امروزه بازار اوراق‌ بدهی بخش با اهمیتی از تامین‌ مالی دولت‌ها و شرکت‌ها را برعهده دارند. این بازارها به دلیل ماهیت کم‌ ریسک، ابزارهایی برای مدیران سرمایه‌ گذاری به‌ منظور پوشش حداقل بازدهی در سبدها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری ایجاد کرده و این رابطه دو سویه در شرایط بازار کارآ، شاخصی از حداقل بازدهی واقعی مورد انتظار سرمایه‌‌‌‌‌گذاران را نیز نمایان می‌کند.

شاخصی که در بسیاری از محاسبات و پیش‌بینی‌‌‌‌‌های اقتصادی می‌تواند بطور موثری برنامه‌‌‌‌‌ریزی بهینه‌‌‌‌‌تر و نزدیک‌‌‌‌‌تر به واقعیت را رقم بزند. در دنیای امروز که تحلیل اطلاعات مشتریان بطور مستمر، نقطه‌ قوت بنگاه‌های اقتصادی برای برنامه‌‌‌‌‌ریزی، بهینه‌‌‌‌‌سازی و طراحی ابزارهای نوین متناسب با نیاز مشتریان شده، شاخص‌‌‌‌‌های حداقل بازدهی مورد انتظار سرمایه‌‌‌‌‌گذاران می‌تواند به تصمیمات دقیق‌‌‌‌‌تر و متناسب‌‌‌‌‌تر در حوزه اقتصاد کمک کند.

در ایران گسترش بازار بدهی با انتشار اوراق‌ بدهی اعم از صکوک، اسناد خزانه و. به‌منظور پرداخت بدهی‌‌‌‌‌های دولت آغاز شد و از اواسط دهه ‌۹۰ و پذیرش و عرضه رسمی این اوراق در فرابورس و بورس این توسعه شتاب بیشتری یافت و به‌عنوان یکی از ابزارهای اصلی دولت برای تامین‌مالی تبدیل شد. ترغیب دولت به استفاده ارگان‌ها از ابزارهای بدهی، شرکت‌های خصوصی را نیز به سمت استفاده از ابزارهای این بازار متمایل کرد.

از سوی دیگر مشکلات تامین‌مالی از طریق بانک ها خصوصا در ابعاد کلان، شرکت‌های خصوصی را به استفاده از ظرفیت انتشار اوراق‌بدهی متمایل کرد. از سمت دیگر آشنایی بیشتر مردم با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری و اوراق‌ بدهی به‌عنوان ابزارهای کم‌‌‌‌‌ریسک و نقدشونده، فضا را برای توسعه انتشار این اوراق فراهم کرد تا جایی‌که امروزه انتشار اوراق‌ بدهی بر اساس رتبه‌‌‌‌‌بندی اعتباری، انتشار اوراق گام در بانک ها و ابزارهای جدید تامین‌ مالی مبتنی بر بدهی بطور فزاینده‌‌‌‌‌ای درحال‌توسعه است.

اگرچه رویدادهای مسیر توسعه ابزارهای بدهی، بیانگر همکاری موثر بین بازار سرمایه و بدنه اقتصادی دولت برای قرارگیری بازار بدهی در مسیر استاندارد شدن و توسعه یافتن است اما این مسیر همواره با چالش‌های بزرگی نیز مواجه بوده که حرکت توسعه‌‌‌‌‌ای آن را کند و گاهی نامتعادل کرده است.

بطور کلی بازار بدهی همانند سایر بازارهای سرمایه‌گذاری، بازاری دو‌سویه و ترغیبی میان سرمایه‌‌‌‌‌گذار و سرمایه‌‌‌‌‌پذیر است. ترغیبی که از سوی سرمایه‌‌‌‌‌پذیر باید ایجاد شده و سرمایه‌‌‌‌‌گذار با بررسی آن از لحاظ اقتصادی، نسبت به سرمایه‌گذاری در قیمت مشخص اقدام کند و این امر بصورت طبیعی هم نیاز سرمایه‌‌‌‌‌ پذیر را تامین می‌کند و هم سرمایه‌‌‌‌‌گذار از منافع آن بهره‌‌‌‌‌مند شده و اعتماد و رغبت برای سرمایه‌گذاری‌های بعدی نیز شکل می‌گیرد و در سطح بنگاه‌های سرمایه‌‌‌‌‌گذار توسعه‌یافته و تقاضای دائمی و متناسب حتی در سطح عموم مردم برای سرمایه‌گذاری در اوراق‌بدهی شکل خواهد گرفت. اما به‌زعم بسیاری از کارشناسان، دولت‌ها در سال‌های اخیر، مسیری همگام با بازار سرمایه به‌عنوان سرمایه‌‌‌‌‌گذاران استاندارد و اصلی این حوزه را پیش نگرفته‌‌‌‌‌اند.

کمرنگ‌کردن نقش ارکان انتشار اوراق‌ بدهی، اعم از تامین سرمایه‌‌‌‌‌ها، بازارگردانی، اثربخشی محدود نقش بازارگردانی بانک مرکزی در حوزه اوراق‌ بدهی، نگاه حداقلی به ظرفیت‌های ارکان بازار سرمایه در مشارکت در خرید اوراق در قالب سامانه مظنه‌‌‌‌‌گیری، فشار بر تامین سرمایه‌‌‌‌‌ها و الزام بانک‌ها به خرید اوراق و در واقع ایجاد تقاضا بدون توجه به ابعاد اقتصادی‌ بودن آن برای بنگاهی مثل بانک، رشد اختلاف بین نرخ بهره بین‌بانکی و بازدهی اوراق و کسری منابع بانک‌ها و روی‌آوردن آنها به اضافه‌‌‌‌‌‌ برداشت از بانک مرکزی و محدود‌ شدن توان تسهیلات‌دهی به عموم مردم که از جمله سیاست‌های تکلیفی دولت برای بانک‌ها است، عرضه یکجا و کم‌سابقه اوراق دولتی در سال‌های اخیر و در واقع ایجاد فشار عرضه و اثرگذاری آن بر کاهش قیمت اوراق منتشره و شناسایی زیان توسط سرمایه‌‌‌‌‌گذاران که عمدتا بانک‌ها و شرکت‌های تامین سرمایه هستند، بزرگ‌ نبودن ارزش با عمق مناسب بازار بدهی در سطح عمومی و بطور خلاصه ایجاد تغییرات نامتوازن در سمت عرضه و تقاضا موجب‌شده تا توسعه ابزارهای تامین‌مالی مبتنی بر بدهی در سال‌های اخیر همراه با آسیب‌‌‌‌‌ هایی همراه باشد.

قاعدتا دولت‌ها خواهان آسیب‌رسیدن به بنگاه‌های اقتصادی و سلب‌ اعتماد عمومی سرمایه‌‌‌‌‌گذاران نیستند و گاهی شرایط اقتصادی موجب می‌شود در مقاطعی از طریق کلیه ابزارهای موجود برای تامین‌مالی و رفع مشکلات و توسعه زیرساخت‌های ضروری استفاده کنند اما قاعدتا بازارهای بدهی در دنیا نمونه‌‌‌‌‌های تجربه‌شده و موفق بسیاری دارند و در داخل هم نمونه‌‌‌‌‌های موفقی در این حوزه وجود دارد که پررنگ‌‌‌‌‌تر کردن نقش این ارکان در انتشار اوراق در موثر نگه‌داشتن ظرفیت تامین‌مالی در بازار بدهی در بلندمدت، جلب و حفظ اعتماد عمومی با استفاده از ظرفیت‌های آگاهی بخشی عمومی این ارکان، ایجاد فضای رقابتی موثر بین سرمایه‌‌‌‌‌گذاران، نزدیک‌کردن شاخص‌‌‌‌‌های حداقل بازدهی بدون‌ریسک به واقعیت و امکان استفاده از این شاخص در برنامه‌‌‌‌‌ریزی‌‌‌‌‌ های بهینه‌‌‌‌‌تر و ترغیب بازار سرمایه به تمرکز بیشتر در توسعه این حوزه می‌تواند اثر بااهمیتی داشته باشد.

از سوی دیگر موثرتر و کارآتر شدن بازار بدهی و حفظ تعادل نرخ بازدهی بر اساس عرضه و اوراق مبتنی بر بدهی تقاضای واقعی و دور از الزام، انگیزه تامین‌مالی شرکت‌های خصوصی و گاهی نیمه‌دولتی از بازار سرمایه را بالا برده و هزینه آن را متعادل می‌کند و وابستگی این بنگاه‌ها به استفاده از کمک‌‌‌‌‌های دولتی را کاهش می‌دهد و از این طریق بصورت طبیعی، امکان استفاده موثرتر از بودجه برای توسعه نیز فراهم می‌شود.

اگرچه در مسیر توسعه استفاده شرکت‌های خصوصی و نیمه‌دولتی از ابزارهای تامین‌مالی مبتنی بر بدهی، موانع دیگری نیز اعم از وضعیت سودآوری بنگاه‌های اقتصادی به‌منظور پوشش پرداخت سود سرمایه‌‌‌‌‌گذاران، دشوار بودن تامین الزامات قانونی مصوب سازمان بورس درخصوص انتشار اوراق‌ بدهی، طولانی بودن فرآیند انتشار به نسبت تامین‌مالی از بانک‌ها و مواردی از این دست وجود دارد اما حرکت بازار سرمایه در توسعه ابزارهایی مثل انتشار اوراق‌ بدهی مبتنی بر رتبه اعتباری و توسعه تنوع انتشار اوراق‌ بدهی که قبلا بیشتر محدود به اوراق اجاره بود، نشان می‌دهد درصدد توسعه و تسهیل تامین‌ مالی بنگاه‌های خصوصی و نیمه‌دولتی همگام با حفظ منافع سرمایه‌‌‌‌‌گذاران است.

نهادهای بازار سرمایه نیز باید تمرکز بر اوراق دولتی و تامین انتظارات اقتصادی از این محل را تعدیل کرده و با تمرکز بر بنگاه‌های اقتصادی خصوصی و نیمه‌ دولتی و استفاده از ابزارهای جدید انتشار اوراق در اقیانوس آبی این بخش فعالیت را توسعه دهند. از سوی دیگر نهادهای بازار سرمایه با آگاهی‌بخشی و جلب‌نظر عمومی به سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌ویژه صندوق‌های با درآمد ثابت، می‌توانند بخش تقاضا را نیز با رویکرد ترغیب تامین کرده و اثر شبکه‌‌‌‌‌ای ناشی از آن همواره بر شتاب توسعه آن بیفزاید.

بطور خلاصه، افزایش نقش نهادهای مالی بازار سرمایه به‌عنوان بنگاه‌های اقتصادی در توسعه بازار بدهی از جوانب متعددی می‌تواند هم برای دولت‌ها و هم عموم مردم موثر واقع شود. به‌عبارت دیگر، رقابتی بودن ماهیت بنگاه اقتصادی موجب می‌شود درآمد اصلی‌ این نهادها که از محل مدیریت دارایی با استفاده از بازار بدهی است با توسعه آگاهی‌بخشی عمومی، تبلیغات، توسعه ابزارهای دیجیتال، ایجاد و توسعه پلتفرم‌‌‌‌‌ها و اکوسیستم‌‌‌‌‌های خلق ارزش براساس مدیریت دارایی با انگیزه و شتاب اوراق مبتنی بر بدهی بیشتری در توسعه این بازار در سطح عموم جامعه تلاش کنند و سرمایه‌‌‌‌‌های عموم مردم از طریق نهاد مالی به‌عنوان محل تامین‌مالی استاندارد در مسیر تامین‌مالی دولت‌ها قرار گیرد.

امید است با هم‌‌‌‌‌افزایی تلاش‌های دولت و نهادهای مالی بازار سرمایه، بازار بدهی توسعه یافته و به بازارهای جهانی متصل شود.

اوراق مبتنی بر بدهی

23 خرداد

افرادی که در بازار بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند باید با کلمات بورسی از جمله انواع اوراق بهادار و جزئیات هر کدام

افرادی که در بازار بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند باید با کلمات بورسی از جمله انواع اوراق بهادار و جزئیات هر کدام از انواع اوراق آشنا باشند. در ادامه این مطلب از کارگزاری حافظ به طور کامل انواع اوراق بهادار و نحوه سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار بیان شده است.

آیا می‌دانید اوراق بهادار یکی از بهترین راه‌ها برای رشد سرمایه سرمایه‌گذاران است؟ بسیاری از شما ممکن است از قبل با سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مانند سهام و اوراق قرضه آشنا باشید. با این وجود، در عصر دیجیتال، انواع مختلفی از اوراق بهادار برای سرمایه‌گذاران در دسترس است.

اوراق بهادار چیست؟

اصطلاح «اوراق بهادار» به یک ابزار مالی قابل معامله و قابل مذاکره گفته می‌شود که دارای ارزش مالی است. این اوراق نشان‌دهنده مالکیت اشخاص در انواع سهام، انواع اوراق (از جمله اوراق تسه) و حق تقدم است.

اوراق بهادار ابزار مالی قابل معامله‌ای هستند که برای افزایش سرمایه در بازارهای دولتی و خصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سطح بازارهای اوراق بهادار

این جایی است که معاملات اوراق بهادار مانند سهام و اوراق قرضه براساس تقاضا و عرضه انجام می‌شود. بازارهای اوراق بهادار قیمت را تعیین می‌کنند و شرکت‌کنندگان می‌توانند هم حرفه‌ای و هم غیرحرفه‌ای باشند.

بازارهای اوراق بهادار به دو سطح تقسیم می‌شوند. بازارهای اصلی محل انتشار اوراق بهادار جدید است، در حالی که بازارهای ثانویه محل خرید و فروش اوراق بهادار موجود است.

انواع اوراق بهادار براساس نوع دارایی

اوراق بهادار را می‌توان براساس نوع دارایی به طور کلی در دو نوع مشخص طبقه‌بندی کرد: اوراق سهام و اوراق بدهی. با این حال، برخی از اوراق بهادار ترکیبی از اوراق سهام و اوراق بدهی‌ هستند.

سه نوع اوراق بهادار

• اوراق حقوق صاحبان سهام: حقوق مالکیت دارندگان را فراهم می‌کند.
• اوراق بدهی: اساسا شامل وام‌های بازپرداخت شده با پرداخت‌های دوره‌ای است.
• ابزارهای مشتقه یا اوراق بهادار ترکیبی: این اوراق ترکیبی از سهام و بدهی است.

۱- اوراق حقوق صاحبان سهام

اوراق حقوق صاحبان سهام نشان‌دهنده مالکیت در یک شرکت است که توسط سهامداران در یک نهاد (یک شرکت، مشارکت یا اعتماد) نگهداری می‌شود و به صورت سود سهام به مالکان یا سهام‌داران تعلق می‌گیرد. اوراق حقوق صاحبان سهام شامل سهام عادی و سهام ممتاز یا ترکیبی است.

برخی اوقات دارندگان اوراق بهادار حق دریافت منظم سود سهام خود را ندارند، اگرچه اوراق بهادار اغلب سود سهام خود را پرداخت می‌کنند، اما آنها می‌توانند هنگام فروش اوراق بهادار از سود افزایش قیمت سهام سود ببرند.

اوراق بهادار با حق رای که به صاحبان خود می‌دهند، به آنها این امکان را می‌دهند که به طور نسبی نسبت به شرکت حق کنترل و مالکیت داشته باشند. نکته مهم اما این است که صاحبان سهام در یک شرکت در صورت ورشکستگی آن شرکت، پس از پرداخت کلیه تعهدات به طلبکاران، فقط در سود باقیمانده سهیم می‌شوند.

آشنایی با انواع سهام

سهام‌ انواع مختلفی دارد که از نظر نوع آورده شامل سهام نقدی و سهام غیرنقدی و از نظر ساختار شامل سهام عادی، سهام ممتاز یا ترکیبی، حق تقدم سهام، سهام عادی، سهام بی نام، سهام با نام، سهام سرمایه‌ای، سهام موسس سهام انتفاعی می‌شود.

سهام در مقابل انواع دیگر اوراق بهادار

اگر انواع مختلفی از اوراق بهادار وجود دارد، چرا نام سهام بیشتر از دیگر اوراق بهادار به گوش می‌خورد؟ و تفاوت سهام با سایر انواع اوراق بهادار چیست؟

یکی از دلایلی که ممکن است درباره سهام بیشتر بشنوید این است که بازار سهام اغلب به عنوان شاخص اقتصادی استفاده می‌شود. این به این معناست که وقتی اخباری بخواهد در مورد سلامت اقتصاد ادعایی داشته باشد، ممکن است این کار را با مراجعه به حرکات بازار سهام انجام دهد.

دلیل دیگر اینکه استفاده از سهام ممکن است بیش از سایر اوراق بهادار شنیده شود، صرفا به این دلیل است که افراد بیشتری در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند.

۲- اوراق بهادار بدهی

اوراق بهادار بدهی یا اوراق با درآمد ثابت، پولی است که با توجه به شرایطی که وام، نرخ بهره آن و سررسید یا تاریخ تمدید آن مشخص می‌کند، قرض گرفته می‌شود و باید بازپرداخت شود.

اوراق بدهی که شامل اوراق بدهی دولتی و شرکتی، گواهی سپرده (CD) نامیده می‌شوند و اوراق بهادار وثیقه‌دار (مانند CDO و CMO) است. این اوراق به دارندگانشان حق رای نمی‌دهند.

اوراق بهادار بدهی معمولا برای مدت معینی صادر می‌شوند و در پایان مدت آن توسط صادرکننده قابل بازخرید است. اوراق بدهی می‌تواند تامین شده (با پشتوانه وثیقه) یا بدون وثیقه باشد و در صورت عدم اطمینان و در صورت ورشکستگی شرکت ممکن است بازپرداخت آنها نسبت به سایر بدهی‌های تضمینی و بدون ضمانت اولویت‌بندی شود.

به عنوان یک قاعده، اوراق بدهی مانند اوراق قرضه و گواهی سپرده، دارنده را ملزم به پرداخت سود منظم و بازپرداخت مبلغ اصلی به همراه سایر حقوق قرارداد مندرج می کند. این قبیل اوراق بهادار معمولاً برای مدت معینی منتشر می شوند و در پایان، ناشر آنها را بازخرید می کند.

ذکر این نکته مهم است که ارزش ریالی حجم معاملات روزانه اوراق بدهی به طور قابل توجهی بیشتر از سهام است. دلیل آن این است که اوراق بهادار بدهی تا حد زیادی توسط سرمایه گذاران نهادی، در کنار دولت‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی نگهداری می‌شود.

نکته مهم این است که اوراق بهادار مبتنی بر بدهی هم به چندین دسته دیگر تقسیم می‌شوند در ادامه این اوراق معرفی می‌شوند:

• اوراق قرضه
• اوراق مشارکت
• صکوک اسلامی یا اوراق قرضه
• اوراق اجاره
• اوراق خزانه اسلامی
• گواهی سپرده

۳- اوراق بهادار ترکیبی یا اوراق مشتقه

اوراق بهادار ترکیبی همانطور که از نامش پیداست، برخی از خصوصیات هر دو اوراق بدهی و اوراق بهادار را با هم دارد. نمونه‌هایی از اوراق بهادار ترکیبی شامل اوراق تبعی (اوراق اختیار منتشر شده توسط بازارگردان که به سهامداران حق فروش سهام در یک بازه زمانی خاص و با قیمت مشخص را می‌دهد)، اوراق مشارکت قابل تبدیل (اوراق مشارکت تبدیل به سهام عادی در شرکت صادرکننده)، و سلف موازی، آتی و اختیار معامله (سهام شرکتی که پرداخت سود، سود سهام یا بازده سرمایه دیگر می‌تواند نسبت به سایر سهامداران در اولویت باشد).

بسیاری از بانک‌ها و سازمان‌ها برای وام گرفتن از سرمایه گذاران به اوراق بهادار مشارکت روی می‌آورند.

اگرچه سهام ممتاز از نظر فنی در طبقه اوراق بهادار طبقه‌بندی می‌شود اما اغلب به عنوان اوراق بدهی تلقی می‌شود چون مانند اوراق بدهی رفتار می‌کند.

مشابه اوراق مشارکت، اوراق مشتقه معمولا سود بیشتری را با نرخ ثابت یا شناور تا زمان معینی در آینده به خریداران می‌پردازند و برخلاف اوراق قرضه، تعداد و زمان پرداخت سود تضمین نمی‌شود. حتی ممکن است سود به سهام تبدیل شود و یا در هر زمان سرمایه‌گذاری خاتمه یابد. این اوراق ابزاری محبوب برای سرمایه‌گذاران جویای سود است.

چهار نوع اصلی از اوراق بهادار مشتقه وجود دارد:

قراردادهای آتی یا Future

قراردادهای آتی توافقی بین دو طرف برای خرید و تحویل دارایی با قیمت توافق شده در آینده است. قراردادهای آتی در بورس معامله می‌شوند و این قراردادها از قبل استاندارد شده‌اند. در معاملات آتی، طرفین درگیر باید دارایی اساسی را خریداری یا بفروشند.

قراردادهای سلف یا Forward

قراردادهای فوروارد یا سلف، مشابه قراردادهای آتی هستند که به صورت قراردادهای سلف در بورس معامله می‌شوند. هنگام ایجاد قرارداد سلف، خریدار و فروشنده باید شرایط، اندازه و روند تسویه حساب مشتقه را تعیین کنند.

تفاوت دیگر قراردادهای سلف با معاملات آتی، میزان خطر و ریسکی است که برای فروشندگان و خریداران این قراردادها وجود دارد. این خطرها هنگامی رخ می‌دهد که یک طرف ورشکسته شود و طرف دیگر نتواند حقوق خود را دریافت کند و در نتیجه ارزش موقعیت خود را از دست بدهد.

قراردادهای اختیار معامله یا آپشن (Option)

قراردادهای اختیار معامله یا آپشن، مانند قرارداد آتی هستند، زیرا شامل خرید یا فروش دارایی بین دو طرف در یک تاریخ از پیش تعیین شده در آینده با قیمت مشخص است. تفاوت اصلی بین این دو نوع قرارداد یعنی قرارداد آپشن و قرارداد آتی این است که در قرارداد آپشن با داشتن اختیار، خریدار ملزم به انجام عمل خرید یا فروش نیست.اوراق مبتنی بر بدهی

قراردادهای معاوضه یا Swap

قراردادهای معاوضه شامل تبادل یک نوع جریان وجوه نقد با نوع دیگر است. به عنوان مثال، مبادله نرخ بهره یک معامله‌گر را قادر می‌سازد از وام با نرخ بهره ثابت به وام با نرخ بهره متغیر روی بیاورد یا بالعکس.

اوراق بهادار چگونه معامله می‌شوند؟

اوراق بهادار قابل معامله در بورس اوراق بهاداری هستند که ناشران آنها می‌توانند با اطمینان از بازار منظم در آن تجارت کنند و سرمایه گذاران را جذب کنند.

در سال‌های اخیر سیستم های معاملاتی الکترونیکی غیررسمی رایج شده است و اکنون اوراق بهادار اغلب مستقیماً بین سرمایه‌گذاران به صورت آنلاین یا تلفنی معامله می‌شوند.

عرضه اولیه (IPO) اولین فروش عمده اوراق بهادار سهام یک شرکت را به عموم نشان می‌دهد. به دنبال عرضه اولیه سهام، هر سهمی که تازه منتشر شده است، اگرچه هنوز در بازار اصلی فروخته می‌شود، اما به عنوان یک پیشنهاد ثانویه شناخته می‌شود.

از طرف دیگر ممکن است اوراق بهادار به صورت خصوصی در یک گروه محدود و واجد شرایط در آنچه به عنوان استقرار خصوصی شناخته می‌شود، ارائه شود که این یک تمایز مهم هم از نظر قانون شرکت و هم از نظر تنظیم اوراق بهادار است. بعضی اوقات شرکت‌ها سهام را با ترکیبی از جایگاه عمومی و خصوصی به فروش می‌رسانند.

در بازار ثانویه که به عنوان بازار پس از آن نیز شناخته می‌شود، اوراق بهادار به سادگی به عنوان دارایی از یک سرمایه‌گذار به سرمایه‌گذار دیگر منتقل می‌شوند: سهامداران می‌توانند در این بازار اوراق بهادار خود را برای دریافت سود نقدی و یا سود سرمایه به سرمایه‌گذاران دیگر بفروشند.

سرمایه‌گذاران برای تجارت اوراق بهادار، فقط از کارگزاری‎ها امکان خرید و فروش دارند. محل و نحوه دقیق خرید و فروش اوراق بهادار بستگی به نوع اوراق بهادار معامله دارد.

سرمایه گذاری در اوراق بهادار

اوراق بهادار با عنوان ناشر آنها شناخته می‌شوند و کسانی که آنها را خریداری می‌کنند هم سرمایه گذار نامیده می‌شوند. به طور کلی، اوراق بهادار نشان‌دهنده یک سرمایه گذاری و وسیله‌ای است که از طریق آن شهرداری‌ها، شرکت‌ها و سایر شرکت‌های تجاری می‌توانند سرمایه جدید جمع کنند. شرکت‌ها می‌توانند با فروش سهام در یک عرضه اولیه (IPO)، درآمد زیادی کسب کنند.

دولت‌ها می توانند با استفاده از انتشار اوراق قرضه، بودجه یک پروژه خاص را جمع کنند و البته بسته به تقاضای بازار یا ساختار قیمت‌گذاری یک موسسه، افزایش سرمایه از طریق اوراق بهادار می‌تواند یک گزینه بهتر برای تامین مالی پروژه‌ها از طریق وام بانکی باشد.

اوراق بهادار سهام نشان دهنده مالکیت است که توسط سهامداران یک شرکت نگهداری می‌شود. به عبارت دیگر، سرمایه گذاری در سهام یک سازمان برای تبدیل شدن به یک سهامدار سازمان است.

تفاوت بین دارندگان اوراق بهادار سهام و دارندگان اوراق بدهی در این است که شخص در ابتدا حق دریافت دائمی سود را ندارد اما می‌تواند با فروش سهام از سود سرمایه سود ببرند. تفاوت دیگر این است که اوراق بهادار حقوق مالکیت دارنده را فراهم می‌کند تا او با داشتن سهمی متناسب با تعداد سهام خریداری شده، به یکی از مالکان شرکت تبدیل شود.

در صورت ورشکستگی شرکت‌ها، دارندگان حقوق صاحبان سهام فقط می‌توانند سود باقیمانده را که پس از پرداخت تعهدات به دارندگان اوراق بدهی باقی مانده است، تقسیم کنند. شرکت‌ها به طور منظم سود سهامداران اوراق بدهی خود را که سود حاصل از عملیات اصلی کسب‌وکارشان است را تقسیم می‌کنند، در حالی که این امر برای صاحبان سهام صادق نیست.

چرا اوراق بهادار مهم هستند؟

اوراق بهادار از این جهت مهم هستند که فرصتی را برای سرمایه‌گذاری در اختیار شرکت‌ها قرار می‌دهند. بسیاری از شرکت‌های نوپا می‌خواهند از گرفتن وام تجاری اجتناب کنند و برای این امکان به اوراق بهادار متوسل می‌شوند. و در این میان اوراق بدهی و حقوق صاحبان سهام به دلیل مزایایی که ارائه می‌دهند بیشتر محبوبیت دارند.

سرمایه‌گذاران معمولا به این دلیل جذب اوراق مشارکت می‌شوند که جریان پرداختی را صرف نظر از نحوه عملکرد شرکت با نرخ سود مشخص قابل پرداخت در یک تاریخ خاص ارائه می‌دهند.

سهام شرکت‌ها هم از این جهت جذاب هستند که سرمایه گذاران در اکثر مسائل شرکت سهیم هستند، توزیع سود را دریافت می‌کنند، در مورد موضوعات مهم تجاری حق رای دارند و اگر سهام، اوراق قرضه یا سایر دارایی‌ها به خوبی عمل کنند، این فرصت را دارند که سود زیادی را دریافت کنند.

از طرف دیگر، اگر شرکت زیر مجموعه قرار گیرد، اوراق بهادار سهام پس از پرداخت بدهی، در درآمد حاصل از فروش دارایی هم سهیم است. از آنجایی که تجارت اوراق بهادار آسان است، معامله آنها در کل منجر به کارآمدتر شدن اقتصاد می‌شود.

نتیجه‌گیری

اوراق بهادار ابزاری برای سرمایه‌گذاری است که توسط دولت، شرکت‌ها یا سازمان‌های منتشر می‌شود که ارزش مالی و امکان تضمین مالکیت سود توزیع شده را نشان می‌دهند. بنابراین افراد یا سرمایه‌گذارانی که آگاهی کامل نسبت به انواع اوراق بهادار دارند معمولا در بازار سرمایه موفق‌تر عمل می‌کنند.

اوراق اجاره

اوراق اجاره یکی از انواع اوراق مبتنی بر بدهی می‌باشد. در واقع این نوع از اوراق بهادار دارای سود معین می‌باشند و یکی از کم ریسک‌ترین معاملات بازار بورس هستند. در این اوراق رابطه بین خریدار و فروشنده همانند رابطه موجر و مستجر می‌باشد.

اوراق اجاره چیست؟

اوراق بهادار در بورس انواع مختلفی دارد که یکی از آن‌ها اوراق اجاره می‌باشد. اوراق اجاره بر طبق تعریف قانونی، یکی از ابزار سرمایه‌گذاری است که همانند اوراق مشارکت، بازدهی مشخص و مطمئن برای سرمایه‌گذاران در بورس را دارد؛ در حقیقت حکم بدهی برای شرکت را داشته و دارنده این اوراق مالکیت مشاع نسبت به دارایی‌های پایه آن دارد و منافع آن بر اساس قرارداد اجاره به مصرف کننده یا بانی واگذار می‌شود. مدت قرارداد اجاره‌بها مشخص است و می‌توان اجاره‌بها را در ابتدای دوره، با سررسیدهای ماهانه، فصلی یا سالانه پرداخت کرد.

فرض کنید یک شرکت حمل و نقل ریلی برای افزایش ظرفیت حمل و نقل مسافر، نیاز به یک چند واگن جدید دارد. اما در حال حاضر منبع لازم برای خرید واگن‌ها را ندارد. در این صورت یک نهاد مالی به نام نهاد واسط اوراق اجاره را منتشر می‌کند. البته قبل از آن، مجوز انتشار اوراق از سازمان بورس گرفته می‌شود. نهاد واسط اوراق را به سرمایه‌گذاران می‌فروشد و با وجوه حاصل از فروش، واگن می‌خرد و به شرکت ناشر اجاره می‌دهد . ناشر موظف است طی فواصل زمانی معین اجاره‌بها را به نهاد واسط دهد و نهاد واسط این مبلغ را به سرمایه‌گذاران می‌دهد. پرداخت اجاره‌بها نیز مانند سود اوراق مشارکت توسط بانک مرکزی یا موسسه مالی و اعتباری معتبر تضمین می‌شود. در پایان دوره نهاد واسط، واگن‌ها را به قیمت خرید به ناشر فروخته و اصل پول سرمایه‌گذاران را به آن‌ها می‌دهد. نهاد واسط همان‌طور که از نامش پیداست، نقش واسطه بین خریداران اوراق اجاره به عنوان موجر و شرکت متقاضی دارایی به عنوان مستأجر را ایفا می‌کند.

نکته:
- اوراق مبتنی بر بدهی با توجه به اینکه این اوراق سود تضمین شده می‌دهند، ریسکی متوجه سرمایه‌گذار نیست.
- سود پرداختی معاف از مالیات است.
- خریداران اوراق اجاره همانند اوراق مشارکت به نسبت سرمایه خود مالک دارایی مورد اجاره‌اند. پس این اوراق مانند اوراق بهادار اسلامی است که به پشتوانه یک دارایی معین منتشر شده است.
- اگر قصد فروش اوراق اجاره زودتر از موعد سررسید را داریم، در این صورت برای فروش اوراق به شرکت کارگزاری مراجعه کرده و درخواست فروش می‌دهیم. اگر خریداری برای اوراق نبود، فردی تحت عنوان بازارگردان وظیفه دارد با خرید این اوراق نقدشوندگی‌اش را تضمین کند.

انواع اوراق اجاره طبق نوع قرارداد

1. اوراق اجاره به شرط تملیک: مثال قطاری را به یاد بیاورید. در این مثال واگن‌ها با این شرط به شرکت ریلی داده شد که این شرکت واگن‌ها را در پایان دوره با قیمت معین بخرد. به این اوراق، اوراق اجاره به شرط تملیک گفته می‌شود. در ایران تمام اوراق اجاره منتشر شده از این دسته است.

2. اوراق اجاره عادی: اگر در مثال قطار، شرط نشده باشد که واگن‌ها در پایان دوره اجاره توسط شرکت ریلی خریداری شود، نهاد واسط باید این واگن‌ها را خود بفروشد که در این صورت احتمال این که واگن‌ها به قیمت کمتر فروخته شود، وجود دارد. پس تضمینی وجود ندارد که عین مبلغ سرمایه‌گذاری به افراد داده شود.

هدف انتشار :

اوراق اجاره با هدف تأمین دارایی: در همان مثل قبلی شرکت با هدف تأمین دارایی برای افزایش ظرفیت حمل و نقل مسافر اوراق را منتشر کرد.

اوراق اجاره با هدف تأمین نقدینگی: اگر شرکت ریلی با کمبود ظرفیت رو به رو نباشد ولی برای فعالیت‌های دیگر مشکل نقدینگی داشته باشد، در این صورت چند واگن را می‌فروشد و با این مبلغ نقدینگی‌اش را افزایش می‌دهد و دوباره واگن‌ها را اجاره می‌کند.

اوراق اجاره رهنی: یکی از قراردادهایی که بانک‌ها و شرکت‌های لیزینگ براساس آن به متقاضی تسهیلات می‌دهند، قرارداد اجاره به شرط تملیک است. طبق این قرارداد بانک دارایی متقاضی را می‌خرد و در قالب قرارداد اجاره به شرط تملیک به وی می‌دهد. در این قرارداد دارایی برای بانک است. حال اگر بانک قبل از سررسید پول بخواهد، دارایی‌ که در رهنش است را به نهاد واسط می‌فروشد و تأمین مالی می‌کند. نهاد واسط هم اوراق اجاره منتشر می‌کند و با پول آن دارایی را می‌خرد. پس مالکیت از بانک به دارندگان اوراق منتقل می‌شود.

اوراق اجاره چگونه کار می‌کند؟

نهادی مالی به عنوان واسطه با نام "نهاد واسط" اقدام به انتشار اوراق اجاره می‌کند. این اوراق توسط بانک‌ها یا توسط بازار سرمایه عرضه می‌شوند. با خریداری اوراق توسط افراد حقیقی و حقوقی، مبلغ مورد نیاز تجهیزات تأمین می‌شود. قیمت اولیه اکثر اوراق به طور معمول برابر است. قیمت واقعی اوراق اجاره به عوامل مختلف بستگی دارد:

- کیفیت اعتبار صادر کننده
- مدت زمان تا انقضا و نرخ بهره عمومی آن

رویه اجرایی انتشار اوراق اجاره

1_ بانی جهت مشخص نمودن شیوه تأمین مالی به یکی از نهادهای دارای مجوز مشاوره عرضه، مراجعه می‌نماید.
2_ مشاور عرضه به نمایندگی از بانی، از سازمان بورس و اوراق بهادار موافقت اصولی تأمین مالی از طریق انتشار اوراق اجاره را دریافت می‌نماید.
3_ مشاور عرضه جهت تعیین نهاد واسط به شرکت مدیرت دارایی مرکزی مراجعه می‌نماید.
4_ نهاد واسط دارایی موجود را به بانی اجاره می‌دهد.
5_ نهاد واسط پرداخت‌های منظم اجاره بهای حاصل از دارایی را بین سرمایه‌گذاران توزیع می‌نماید.

ویژگی‌های اوراق اجاره

ارکان اوراق اجاره

بانی: به شخص حقیقی یا حقوقی یا سازمان متقاضی انتشار اوراق اجاره (به یک دارایی نیاز دارد ولی توان خرید آن را ندارد)، بانی گفته می‌شود. بانی به سراغ اوراق اجاره مبتنی بر سهام می‌رود، همانند مستاجر که نیاز به خانه دارد ولی توان خرید آن را ندارد و ملکی را اجاره می‌کند.

نهاد واسطه: رکن دیگر این اوراق، نهاد واسطه می‌باشد و به عنوان عامل انتشار اوراق بهادار شناخته می‌شود. طبق تعریف قانون توسعه ابزار‌های مالی، نهاد واسطه، یکی از نهادهای مالی قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران است (به عنوان یک وکیل، نقش وکالتی دو جانبه ایفا می‌کند) که می‌تواند با انجام معاملات موضوع عقود اسلامی، نسبت به تأمین مالی از طریق انتشار اوراق بهادار اقدام نماید. عمده فعالیت نهاد واسطه تا پیش از انتشار اوراق اجاره است، این نهاد باید قراردادی را با عامل فروش، بازگردان و متعهد پذیره‌نویسی تنظیم و منعقد کند و پس از این که اوراق منتشر شد، باید آن‌ها را به سرمایه‌گذاران تحویل دهند.

عامل فروش: عامل فروش در واقع یک شخصیت حقوقی است که وظیفه عرضه اولیه اوراق اجاره را بر عهده دارد. عاملان فروش معمولاً از میان موسسات زیر انتخاب می‌شوند:

- بانک‌ها
- موسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی
- کارگزاری‌های رسمی

عامل پرداخت: کلیه پرداخت‌ها (سودها و اصل مبالغ اوراق) که به دارندگان سهام اوراق اجاره واریز می‌گردد، توسط عامل پرداخت صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر عامل پرداخت وجوه مربوطه را از شرکت منتشر کننده، دریافت کرده و به سرمایه‌گذار پرداخت می‌کند. لازم به ذکر است که در پایان سررسید اوراق اجاره، دارایی که اجاره داده شده، به فروش می‌رسد.

متعهد پذیره‌نویس: متعهد پذیره‌نویس، شخص یا نهادی است که تعهد می‌کند در شرایط عدم خریداری، تمام اوراق باقی‌مانده از جانب سرمایه‌گذاران در هنگام پذیره‌نویسی را خریداری کند.

سرمایه‌گذار (خریداران اوراق اجاره): سرمایه‌گذاران اوراق اجاره، در نقش خریداران ظاهر می‌شوند. شاید گمان کنید دارندگان و صاحبان این اوراق تنها در سود و بهره آن سهیم هستند، اما باید گفت که آن‌ها در تأمین مالی نیز نقش مستقیمی دارند.

ضامن: ضامن، فردی مستقل از بانی اوراق مبتنی بر بدهی و دارای توانایی مالی کافی که در صورت عدم پایبندی به تعهد از سمت بانی بتواند سود و اصل مبلغ سرمایه‌گذار را پرداخت کند. برای ارائه و انتشار اوراق اجاره، یک یا چند ضامن متعهد نیاز می‌باشد، در صورتی که شرکت منتشر کننده اوراق اجاره نتواند به تعهدات خود عمل کند، ضامن اوراق می‌بایست بلافاصله اقدام نماید. با توجه به قانون، فقط بانک‌ها، موسسات اوراق مبتنی بر بدهی مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی و شرکت‌های بیمه می‌توانند به عنوان ضامن اوراق اجاره انتخاب شوند.

بازارگردان: بازارگردان با تعهدی که می‌دهد، می‌کوشد تا عرضه و تقاضا را در بازار تنظیم کند. در حقیقت این افراد به روان‌سازی بازار کمک می‌کنند.

صکوک چیست و چه تفاوتهایی با اوراق قرضه دارد؟

اصطلاح صکوک برگرفته از واژه عربی " صک " به معنای چک، نوشته بدهکار، سفته و قبض بدهی است و به طور معمول، به عنوان اوراق قرضه اسلامی تعریف می شود. تمایزی که میان این دو تعریف از صکوک وجود دارد، اساسی و مهم است، چرا که با تاکید بر این تفاوت، هدف از بکارگیری " صکوک " به عنوان ابزاری جدید در بانکداری اسلامی، تقلید از " اوراق قرضه مبتنی بر بهره " در بانکداری معمول نیست.

" صکوک " ابزاری ابتکاری منطبق بر قوانین شریعت اسلام است و به عنوان اوراق بهادار با پشتوانه مالی تعریف می شود که باید خود دارای ارزش باشد و نمی تواند براساس فعالیت های سفته بازی و سوداگرانه (در واقع فعالیت هایی که بدون خلق ارزش و کار صورت می گیرند) سودآوری داشته باشد.

انواع صکوک:

استفاده از لفظ " صکوک " جهت ابزارهای مالی اسلامی برای نخستین بار در سال 2002 در جلسه فقهی بانک توسعه اسلامی پیشنهاد شد. بعد از آن سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی اقدام به معرفی انواع صکوک نمود که عبارتند از:
- صکوک مالکیت داراییهایی که در آینده ساخته می شود
- صکوک مالکیت منافع داراییهای موجود
- صکوک مالکیت منافع داراییهایی که در آینده ساخته می شود
- صکوک صلم
- صکوک استصناع
- صکوک مرابحه
- صکوک مشارکت
- صکوک مضاربه
- صکوک نماینده سرمایه گذاری
- صکوک مزارعه
- صکوک مساقات
- صکوک ارائه خدمات
- صکوک حق الامتیاز

شایان ذکر است از بین صکوک بالا تنها استفاده از صکوک اجاره، سلم و استصناع و تا حدی صکوک مرابحه، مشارکت، و مضاربه معمول است.

در یک تقسیم بندی دیگر می توان صکوک را به دو گروه زیر تقسیم نمود:
1- ابزار حقوق صاحبان سهام (شامل: صکوک اوراق مبتنی بر بدهی اوراق مبتنی بر بدهی مشارکت و مضاربه)
2- ابزار بدهی (شامل: صکوک اجاره، سلم، استصناع و مرابحه)

*** یکی از مهمترین انواع صکوک معرفی شده " صکوک اجاره " می باشد. صکوک اجاره در حقیقت اوراق بهاداری است که دارنده آن به صورت مشاع، مالک بخشی از دارایی است که منافع آن بر اساس قرارداد اجاره به مصرف کننده یا بانی واگذار شده است.

نهادهای مالی ضروری برای انتشار اوراق صکوک اجاره:
جهت انتشار اوراق اجاره وجود حداقل سه نهاد مالی که عبارتند از "بانی"، "واسط" و "امین" ضروری می باشد.

- بانی: شخصی حقوقی است که صکوک اجاره با هدف تامین مالی، آن را منتشر می کند و می تواند اقدام به اجاره نمودن دارایی مبنای انتشار صکوک اجاره از واسط به نمایندگی از سرمایه گذاران نماید.
- واسط:اوراق مبتنی بر بدهی نهاد مالی است که صرفا به منظور نقل و انتقال دارایی به وکالت از دارندگان صکوک اجاره و انتشار صکوک اجاره تشکیل می شود.
- امین: نیز شخص حقوقی است که به نمایندگی از سرمایه گذاران و به منظور حفظ منافع آنان در چارچوب ضوابط اجرایی انتشار صکوک اجاره، مسئولیت نظارت برکل فرآیند عملیاتی صکوک اجاره را بر عهده دارد.

ریسک ها و مزایای اوراق صکوک:
ریسکهای اوراق صکوک:
1- ریسک از بین رفتن داراییها
2- ریسک نرخ سود
3- ریسک کاهش قیمت دارایی

مزایای اوراق صکوک:
1- صکوک، نقدینگی بانی را افزایش می دهد
2- داراییهایی که نقدینگی پایینی دارند و یا غیرنقد هستند از ترازنامه خارج شده و وجوه نقد جایگزین آن می شود.
3- با اینکه قسمتی از داراییها از شرکت بانی جدا می شود اما با این حال باز هم بانی می تواند از داراییها استفاده کند.
4- از آنجا که صکوک با پشتوانه دارایی منتشر می شود، لذا دارای ریسک کمتر است و هزینه تامین مالی را نیز کاهش می دهد. یک راه دیگر کاهش هزینه تامین مالی استفاده از افزایش اعتبار است.
5- صکوک با فراهم کردن امکان تبدیل داراییها به اوراق بهادار به توسعه " بازار سرمایه " کمک می کند.
6- چنانچه برای داد و ستد اوراق صکوک یک بازار ثانویه فراهم شود، آنگاه قابلیت نقد شوندگی این اوراق هم افزایش می یابد.

تفاوت اساسی صکوک با اوراق قرضه مرسوم در بازارهای مالی:
1- "صکوک" بیانگر مالکیت یک دارایی مشخص است، در حالی که "اوراق قرضه" فقط حاکی از تعهد بدهی هستند. یعنی رابطه بین صادرکننده و خریدار اوراق قرضه رابطه وام دهنده و وام گیرنده است که نرخ بهره وام هم ثابت است و این موجب ربا می شود.
2- دارایی موضوع اوراق صکوک از نظر شرعی باید مجاز و صحیح باشد، در حالی که در اوراق قرضه داراییهایی که از نظر اسلام پذیرفته نیست نیز می تواند پشتوانه اوراق قرار بگیرد.
3- اعتبار اوراق قرضه به اعتبار صادرکننده یا ناشر آن وابسته است و با اوراق مبتنی بر بدهی آن سنجیده می شود، در حالی که اعتبار صکوک به ناشر بستگی ندارد بلکه به ارزش دارایی پشتوانه بستگی دارد.
4- فروش صکوک در بازار ثانویه، فروش مالکیت یک دارایی است؛ اما فروش اوراق قرضه فروش بدهی است.
5- در صکوک امکان افزایش اصل دارایی و در نتیجه ارزش خود ورقه صکوک وجود دارد در حالی که اصل بدهی در اوراق قرضه قابلیت افزایش ندارد.