مزایای فرابورس
با وجود این که بند8 ماده1 قانون بازار اوراق بهادار، برای نخستین بار اقدام به تبیین بازار خارج از بورس نموده و آن را به بازاری در مزایای فرابورس قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه مذاکره صورت میگیرد، تعریف کرده است، با توجه به تحولات قوانین و مقررات این حوزه از جمله تصویب قانون بازار اوراق بهادار، قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی، قانون برنامه پنجم توسعه و. تغییرات بنیادینی در حوزه اجرایی حادث گردیده و این بازار از مفهوم رایج و متداول خود در کشورهای دارای اقتصاد پیشرفته فاصله گرفته است. شرکت فرابورس ایران براساس مجوز شورای عالی بورس و اوراق بهادار به عنوان تنها مصداق بازار خارج از بورس در بازار سرمایه کشور تأسیس گردیده، اما ساختار متشکل و نظام یافته این شرکت و نحوه انجام معاملات آن که تا حد زیادی شبیه بورس اوراق بهادار می باشد، عملاً منجر به فاصله گرفتن فرابورس از مفهوم بازار خارج از بورس شده و این شرکت را به یک بورس سازمان یافته مبدل نموده است؛ امری که منجر به محرومیت بازار سرمایه کشور از مزایای بازار خارج از بورس شده و ایرادات قانونی عدیده ای بر آن وارد می باشد. این درحالی است که در حقوق آمریکا، بازار خارج از بورس از جنبه های مختلفی از جمله نحوه انجام معاملات، معافیت های مالیاتی، کارمزدها و واسطه های اجرای معاملات کاملاً متمایز از بورس اوراق بهادار بوده و بدین طریق شیوه های متنوع سرمایه گذاری را برای فعالان بازار سرمایه فراهم می نماید.
نوع مطالعه: پژوهش كاربردي | موضوع مقاله: حقوق خصوصی
دریافت: 1397/2/30 | ویرایش نهایی: 1398/7/2 | پذیرش: 1398/2/30 | انتشار: 1398/6/24 | انتشار الکترونیک: 1398/6/24
١٣ نماد فرابورسی مشمول تغییر دامنه نوسان
معاونت نظارت بر بازار شرکت فرابورس با انتشار اطلاعیهای از شمول ۱۳ نماد برای تغییر دامنه نوسان قیمت در صورت تمایل خبر داد.
به گزارش ایلنا و به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه، پیرو اطلاعیه ۲۲ فروردین ماه شرکت فرابورس ایران با موضوع ضوابط مربوط به ماده ۲۱ دستورالعمل فعالیت بازارگردانی در بورس تهران و فرابورس، پس از بررسیهای صورت گرفته طی ۶ ماهه منتهی به ۳۰ شهریور ماه سال جاری، ۱۳ نماد به شرح جدول ذیل مشمول بندهای ۲، سه و چهار ماده یک ضوابط یادشده هستند.
بنابراین، بازارگردانان این نمادها در صورت تمایل میتوانند با رعایت سایر بندهای ضوابط مربوط به ماده ۲۱ دستورالعمل فعالیت بازارگردانی در بورس تهران و فرابورس، درخواست تغییر دامنه نوسان قیمت را به فرابورس ارائه دهند.
در ارتباط با صندوقهای سرمایهگذاری و نیز اوراق تأمین مالی توجه به مفاد ماده ۲ ضوابط مربوط به ماده ۲۱ دستورالعمل فعالیت بازارگردانی در بورس تهران و فرابورس ضروری است.
بازار مشتقه فرابورس بزرگ میشود
فرابورس ایران در راستای توجه به ظرفیتهای جذاب بازار سرمایه با توسعه بازار اختیار معامله خرید و فروش در سهام، اقدام به معرفی ابزاری جدید به سرمایهگذاران و حرکت به سمت بازار دوطرفه کرده است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از فرابورس، رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس ایران با اشاره به آغاز معاملات قراردادهای اختیار خرید و فروش در نماد ذوبآهن اصفهان، گفت: بر اساس برنامهریزیها شاهد توسعه این بازار طی روزهای آتی خواهیم بود که ظرفیتهای متنوعی را برای سرمایهگذاران و فعالان معاملهگری ایجاد خواهد کرد.
سپیده رستمینیا ضمن تاکید بر این موضوع که نمادهای اختیار معامله اعم از خرید و فروش در سهام درجشده و پذیرششده بازارهای فرابورس، ظرفیتی فراتر از معاملات سهام در این مزایای فرابورس بازار ایجاد میکند، اظهار داشت: قراردادهای اختیار خرید و فروش که به صورت قراردادهای استاندارد در بازار مشتقات معامله میشوند به معنای توافق بر سر انجام معاملهای خاص و با یک قیمت مشخص در مقطع زمانی مشخصی در آینده هستند.
او در تشریح بیشتر جزئیات این ابزار معاملاتی جذاب مثالی مطرح کرد و گفت: به عنوان مثال در معامله یک قرارداد اختیار خرید، خریدار اختیار خرید دارایی پایه را با قیمت مشخص و در زمان مشخصی به دست میآورد و از سوی دیگر فروشنده تعهد یا الزام به فروش دارایی را در صورت درخواست اعمال از سوی دارنده اوراق اختیار خرید خواهد داشت.
رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس ایران با اشاره به اینکه قراردادهای اختیار خرید، با توجه به قیمت اعمال و زمان اعمال، میتواند با قیمتهای متنوعی مورد معامله قرار بگیرد، ادامه داد: وجهی که در معامله قرارداد اختیار خرید از سمت خریدار به عرضهکننده اوراق پرداخت میشود برای به دست آوردن حق خرید دارایی با قیمت اعمال مشخص است و این نرخ به مراتب کمتر از قیمت دارایی پایه است.
به گفته او، سرمایهگذار با خرید اوراق اختیار خرید، میتواند با پرداخت مبلغی اندک، در مزایای افزایش قیمت دارایی پایه سهیم باشد و همزمان از افزایش قیمت اوراق اختیار خرید خود در بازار یا امکان اعمال اختیار خود در سررسید بهرهمند شود.
رستمی نیا معتقد است این ویژگی اوراق مذکور علاوه بر ذخیره منابع برای روزهای آتی، میتواند رفتار مبتنی بر تحلیلهای کوتاهمدت و میانمدت را نیز در بازار تقویت کند.
رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس ایران در ادامه به سایر مزایای قراردادهای مشتقه اشاره کرد و گفت: سهامداران و سرمایهگذاران میتوانند با کسب مزایای فرابورس شناخت بیشتر از انواع قراردادهای مشتقه، از مزایای بازار دوطرفه که امکان کسب سود در شرایط کاهش قیمتها را نیز ایجاد میکند با استفاده از استراتژیهایی چون فروش اختیار خرید یا خرید اختیار فروش بهرهمند شوند.
وی تصریح کرد: از دیگر ویژگیهای این ابزار معاملاتی مزیت اهرمی قابل توجه آن است که به دلیل مبلغ معامله در بدو ورود ایجاد می شود.
فرابورس چیست و چه تفاوتی با بورس دارد؟
فرابورس یکی دیگر از بورسهای مهم ایران با عمر کمتر نسبت به بورس است. تفاوت اصلی بورس و فرابورس به زبان ساده در نحوه پذیرش آنهاست. بدینصورت که پذیرش شرکتها در فرابورس نسبت به بورس سادهتر است. بنابراین شرکتهایی که در بورس تهران پذیرفته میشوند از اعتبار بیشتر و ریسک معاملاتی کمتری (ارزش ذاتی بالاتر، سوددهی بالاتر، شفافیت اطلاعاتی بالاتر و…) برخوردار هستند. بورس تهران از سال 1346 فعالیت خود را آغاز کرد اما فرابورس از سال 1387 شکل گرفت و در مهرماه سال 1388 بصورت رسمی فعالیت خود را شروع کرد. در ادامه مقالات آموزش بورس به مفهوم بازار فرابورس و انواع آن خواهیم پرداخت.
فرابورس چیست؟
فرابورس یکی دیگر از بورسهای مهم ایران است. از آنجایی که شرکتها جهت پذیرش در بورس (بورس چیست؟) باید از فیلترهای سختی عبور کنند و این امکان برای شرکتهای کوچکتر مهیا نیست بازار فرابورس تهران در سال 87 شکل گرفت. این بازار از نظر عملکرد و ساختار دقیقا مشابه بازار بورس است با این تفاوت که فرآیند پذیرش شرکتها در آن آسانتر است. بدین صورت شرکتهای کوچکتر نیز شانس حضور در بازار سرمایه و عرضه سهام خود جهت تامین منابع مالی موردنیاز و کسب اعتبار بیشتر و… را خواهند داشت. شرکت فرابورس ایران به عنوان یک شرکت زیرمجموعه سازمان بورس و اوراق بهادار ایران متولی نظارت بر این بازار است. با این تفاوت که محدودیتهای حاکم بر شرکتهای فرابورسی کمتر از شرکتهای بورسی است.
تمامی شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس نیز از این شانس برخوردار هستند که با افزایش سوددهی و افزایش سرمایه بتوانند به تابلو اصلی بورس راه پیدا کنند. همچنین امکان دارد شرکتی بعد از پذیرش در بورس به علت تغییر وضعیت شرکت، به این بازار منتقل شود. در گذشته تفاوتهایی بین نمادهای بورسی و فرابورسی وجود داشت. برای مثال حجم مبنا شرکتهای فرابورسی 1 بود! یا بازه نوسان روزانه قیمت سهام با یکدیگر متفاوت بود. اما در حال حاضر تفاوتی با یکدیگر ندارند. البته مزایای فرابورس بازار پایه فرابورس محدودیتهای خاص خودش را دارد که در ادامه توضیح خواهیم داد. همچنین مدنظر داشته باشید که کارمزد معاملات در فرابورس کمی کمتر از بورس است.
نکته: اطلاعات شرکت های فرابورس نیز مثل بورس در سایت TSETMC درج میشود.
انواع بازار فرابورس
فرابورس دارای 9 بازار است:
- بازار اول فرابورس
- بازار دوم
- شرکتهای کوچک و متوسط (SME Market)
- ابزارهای نوین مالی
- بازار مشتقه
- پایه الف (بازار پایه زرد)
- پایه ب (بازار پایه نارنجی)
- پایه ج (بازار پایه قرمز فرابورس)
- بازار سوم
با مراجعه به دیدهبان بازار میتوانید تمام شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس را مشاهده کنید. شرایط پذیرش شرکتها و بالطبع ریسک معاملات در این بازارها با یکدیگر متفاوت است. در ادامه با پارس سهام همراه باشید تا به معرفی این بازارها بپردازیم.
بازار اول و دوم
تمامی شرکتهای سهامی عام که تمامی شرایط لازم (شرایط عمومی و اختصاصی پذیرش) را کسب کرده باشند مجاز به حضور در بازارهای اول و دوم خواهند بود. بازار اول و دوم فرابورس هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند صرفا شرایط پذیرش شرکتها در بازار دوم نسبت به بازار اول سادهتر است. مطابق تصویر زیر، شرکت افرانت در بازار اول و شرکت ذوب آهن اصفهان در بازار دوم معامله میشوند. همانطور که مشاهده میکنید هیچ تفاوتی در نحوه خرید و فروش سهام آنها وجود ندارد.
بازار شرکتهای کوچک و متوسط (SME Market) فرابورس
شرایط پذیرش شرکتها در این بازار نسبت به بازار اول و دوم فرابورس منعطفتر است. اما مزایای فرابورس تفاوت اصلی آن با بازار اول و دوم این است که محدودیت حجمی و دامنه نوسان بورس را ندارد. شیوه معاملات سهام شرکتها در این بازار با بازار اول و دوم متفاوت است. همچنین افراد حقیقی امکان انجام معامله در بازار SME را ندارند. فقط سرمایهگذاران نهادی (اشخاص حقوقی، بانک ها، بیمهها، هلدینگها، شرکتهای سرمایهگذاری، صندوقهای بازنشستگی، شرکتهای تامین سرمایه، صندوقهای سرمایه گذاری جسورانه، سازمانها و نهادهای دولتی و عمومی) امکان معامله در این بازار را دارند. چرا که هدف از تشکیل این بازار تحقق اهداف استراتژیک است نه جذب سرمایه گذارن خُرد.
شرایط پذیرش شرکتها در فرابورس
- ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار
- اظهارنظر مقبول یا مشروط حسابرس به صورتهای مالی
- برخورداری از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت
- داشتن صورتهای مالی مطابق با استانداردهای حسابداری و دستورالعملهای اجرایی سازمان بورس
- عدم محدودیت قانونی موثر برای نقل و انتقال سهام شرکت
- نداشتن محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی موثر اعضای هیات مدیره و مدیر عامل شرکت
شرایط اختصاصی جهت پذیرش شرکتها در فرابورس نیز مطابق جدول زیر است.
بورس بهتر است یا فرابورس؟
همانطور مزایای فرابورس که در بالا اشاره شد، هدف فرابورس پذیرش شرکتهایی ست که شرایط ورود به بورس را ندارند. بنابراین با تسهیل شرایط پذیرش شرکتها، امکان عرضه سهام شرکتها در بازاری مثل بورس وجود دارد. گاهی اوقات شرکتی تمام شرایط پذیرش در بورس را ندارد اما به علت تامین منابع مالی، خواستار انتشار سهام خود در بورس است. این گونه شرکتها ابتدا در فرابورس پذیرش میشوند سپس بعد از مدت کوتاهی و با کسب شرایط موردنیاز به بورس منتقل میشوند. بنابراین صرفا بر اساس حضور یک شرکت در فرابورس، نمیتوان قضاوت کرد که از اعتبار کمتری برخوردار است.
نکته حائز اهمیت، چشمانداز شرکت است. ممکن است شرکتی در فرابورس چشمانداز روشنتری از یک شرکت بورسی داشته باشد. همچنین نوسان قیمت سهام شرکتها به پارامترهای زیادی بستگی دارد و عموما این قضیه که سهام متعلق به کدام تابلو (تابلو بورس یا فرابورس) است از اهمیت زیادی برخوردار نیست. اما همچنان دقت بفرمایید که شرکتهای پذیرفته شده در بورس از اعتبار بیشتری برخوردار هستند و احتمالا چشمانداز روشنتر و ریسک معاملاتی کمتری دارند.
مدنظر داشته باشید که آنچه گفتیم پیرامون بازار اول و دوم بود. بازار پایه فرابورس از محدودیتهای خاص و ریسک معاملاتی بالاتری برخوردار است.
بازار پایه فرابورس چیست؟
متداولترین و شناختهترین بازارهای فرابورس، بازارهای اول و دوم و بازار پایه هستند. بازار پایه قبلا به اسم بازار پایه الف، ب و ج شناخته میشد. اما از شهریور سال 98 به اسامی بازار پایه زرد، بازار پایه نارنجی و بازار پایه قرمز تقسیمبندی و قوانین جدید بر آنها حاکم شده است. قبلا دامنه نوسان بازار پایه الف و ب روی 10% بود و بازار پایه ج فرابورس هم دامنه نوسان نامحدود داشت! همانطور که از اسم آنها پیداست این رنگبندی بازار پایه فرابورس به ریسک معاملاتی آنها اشاره دارد! یعنی سهام شرکتهای بازار پایه قرمز نسبت به بازار پایه نارنجی و نارنجی نسبت به زرد، ریسک معاملاتی بیشتری دارند.
شرکتها با توجه به شرایط و صورتهای مالیشان در بورس یا فرابورس پذیرش میشوند. حال فرض مزایای فرابورس کنید که شرکتی شرایط پذیرش در این دو بازار را نداشته باشد و یا اینکه شرکتی قبلا مجوز پذیرش را گرفته است اما حالا به دلیل عدم رعایت دستورالعملها لغو پذیرش شده است! تکلیف چیست؟ بازار پایه فرابورس به همین منظور راهاندازی شده است. شرکتها طبق میزان شفافیت اطلاعاتی و نقدشوندگی در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز درج خواهند شد.
تذکر: ریسک سهام عرضه شده در تابلو معاملاتی فرابورس از بورس بیشتر است و ریسک بازار پایه از بازار اول و دوم فرابورس بیشتر است. نهایتا در بازار پایه هم به ترتیب ریسک بازار پایه قرمز، نارنجی و زرد بیشتر است. هنگام خرید سهام حتما به نوع بازار سهام خود توجه بفرمایید.
دلایل ثبت شرکتها در بازار پایه
طبق قوانین جدید بازار پایه فرابورس، کنار هر کدام از نمادها در تابلوهای بازار پایه (قرمز، نارنجی، زرد) عنوانی درج شده که بیانگر دلیل تقسیمبندی شرکت در بازار پایه است. این عناوین به شرح زیر است:
- انحلال: شرکت کلا منحل شده است و هیچگونه فعالیتی ندارد!
- ورشکستگی: شرکت ورشکسته شده است! و بخاطر زیان انباشته قادر به پرداخت بدهیهای خود نیست.
- عدم اظهارنظر: بخاطر ابهام در صورتهای مالی، حسابرس هیچگونه نظری پیرامون مقبولیت صورتهای مالی ندارد.
- اظهارنظر مردود: بخاطر نقصهای فراوان در صورتهای مالی، حسابرس صورتهای مالی شرکت را گمراه کننده میداند.
- لغو پذیرش شده: شرکتهای پذیرش شده که بخاطر عدم رعایت دستورالعملها، لغو پذیرش و به بازار پایه منتقل شدند.
- قانون احکام دائمی برنامههای توسعه کشور: شرکتها بر اساس ماده ۳۶ قانون احکام دائمی برنامههای توسعه کشور موظف به انتشار اطلاعات مالی خود هستند.
تذکر: تمامی شرکتهای مندرج در بازار پایه فرابورس، سالی 2 بار (انتهای ماه مرداد و دی) مورد بازنگری قرار میگیرند و در صورت تغییر شرایط به تابلوهای معاملاتی بالاتر یا پایینتر منتقل شوند.
در ادامه ویژگیهای هر کدام از این 3 بازار پایه را خدمت شما توضیح خواهیم داد.
بازار پایه تابلوی زرد
کم ریسکترین بازار پایه فرابورس، بازار پایه زرد است. طبق آخرین قوانین بازار پایه، شرکتهای حائز شرایط زیر، در تابلو پایه زرد معامله خواهند شد.
- مجموع روزهای تأخیر در ارائه صورت های مالی از 100 روز بیشتر نشود.
- عدم ارائه صورتهای مالی شرکت نباید 2 بار بیشتر شود. مدنظر داشته باشید که اگر بیش از 50 روز از موعد ارائه گزارشهای مالی شرکت بگذرد و صورتهای مالی شرکت ارائه نشود 1 فرصت آن شرکت میسوزد! حتی اگر بعد از 50 روز صورتهای مالی خود را ارائه کند.
- ارائه حداقل یک صورت مالی حسابرسی شده
دامنه نوسان روزانه قیمت سهام شرکتهای بازار پایه زرد 3 درصد است. همچنین اگر سهامی در 3 روز معاملاتی متوالی صف خرید یا صف فروش باشد دامنه نوسان قیمت روزانه به 5% افزایش مییابد. همچنین قیمت سهام هر شرکت در بازار پایه زرد مجاز است در 1 هفته معاملاتی حداکثر 15% نوسان قیمت داشته باشد.
بازار پایه تابلوی نارنجی
شرکتهایی که شرایط زیر را دارا باشند به تابلوی پایه نارنجی منتقل میشوند.
- شرکتهایی که شرایط حضور در بازار پایه زرد و یا قرمز را نداشته باشند!
- اظهارنظر حسابرس نسبت به صورتهای مالی شرکت از نوع “عدم اظهارنظر” یا “اظهارنظر مردود” باشد.
دامنه نوسان قیمت سهام شرکتهای بازار پایه نارنجی در یک روز معاملاتی 2 درصد است. همچنین اگر سهامی در 3 روز مزایای فرابورس معاملاتی متوالی صف خرید و فروش باشد دامنه نوسان به 4% افزایش مییابد. همچنین حداکثر نوسان قیمت در 1 هفته معاملاتی برابر 10% است.
بازار پایه تابلوی قرمز فرابورس
پُر ریسکترین بازار پایه فرابورس، بازار پایه قرمز است. شرکتهای حائز شرایط زیر، در تابلو پایه قرمز درج خواهند شد.
- اعلام انحلال شرکت با رای مجمع عمومی فوقالعاده یا مراجع قضایی
- اعلام ورشکستگی شرکت با رأی بدوی یا قطعی مراجع قضایی
- عدم ارائه صورتهای مالی شرکت در حداقل 3 سال مالی متوالی
دامنه نوسان روازنه در بازار پایه قرمز 1 درصد است. همچنین حداکثر نوسان قیمت در 1 هفته معاملاتی برابر 5% است.
نحوه خرید و فروش سهام در فرابورس
نحوه معامله سهام در این بازار کامل مشابه نحوه خرید و فروش سهام در بورس است. اما مدنظر داشته باشید شرکتهای موجود در فرابورس عموما ریسک بالاتر و نقدشوندگی پایینتری دارند. چرا که شرایط پذیرش شرکتها در این بازار نسبت به بورس راحتتر است و شرکتهای نسبتا کوچکتری پذیرفته میشوند.
اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش بورس را دارید به شما توصیه میکنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش بورس در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارسسهام باشید.
مزایای فرابورس از زبان کارشناس کارگزاری بانک شهر + فیلم
سایت طلا؛ یک کارشناس فرابورس اعلام کرد، بازار فرابورس مقدار زیادی از سرمایه های سرگردان را جذب خود می کند که این امر از مزایای این بازار به شمار می رود.
محمد گودرزی، کارشناس شرکت کارگزاری بانک شهر در گفتگو با سایت طلا با بیان اهمیت بازار فرابورس به تشریح فعالیت های این کارگزاری پرداخت.
وی ضمن بیان تاسیس کارگزاری بانک شهر در سال 88 گفت این کارگزاری از ابتدا در معاملات بورس کالا فعال بوده است و در رابطه با شهرداری های کلان شهرها اقدام نموده و در سفارشات و مصارف کالایی آن وارد عرصه شده است.
گودرزی با اشاره به جایگاه برتر این کارگزاری در بورس اوراق بهادار و دریافت مجوزهای لازم برای فعالیت در سازمان اوراق بهادار، از حضور این کارگزاری در بازار فرابورس خبرداد.
این کارشناس بازار سرمایه با مهم برشمردن بازار فرابورس خاطرنشان کرد: در بازار فرابورس که به شرکت هایی که برای اولین بار و یا با سرمایه کم وارد بازار می شوند تعلق دارد، به چند بازار تقسیم می شود.
وی افزود: فرابورس به چهارشاخه تقسیم می شود و شامل بازار اول، بازار دوم، بازار سوم و بازار پایه می باشد.
بازار اول، شامل شرکت هایی می باشد که از تاسیس آنان دوسال می گذرد.
بازار دوم، شامل شرکت هایی می باشد که از زمان تاسیس آنان کمتر از 2سال میگذرد.
بازار سوم، برای عرضه معاملات بلوکی می باشد و بازار پایه برای شرکت هایی است که تازه می خواهند وارد بازار سرمایه شوند و نیازی به شفاف سازی ندارند.
گودرزی، توسعه و رونق در این بازار و جمع آوری سرمایه های سرگردان را از محاسن فرابورس ذکر نمود.
دیدگاه شما