اندیکاتور RSI چیست؟ آموزش اندیکاتور rsi بصورت کامل
اندیکاتور RSI از آن دسته ابزارهایی است که یک تریدر یا سرمایه گذار برای فعالیت در دنیای فارکس به آن نیاز دارد تا رسیدن به هدفش آسان تر شود. تحلیل تکنیکال به عنوان روش تحلیلی حرکات گذشته و حال حاضر بازار را برای شما مشخص می کند تا آینده یک دارایی را بتوانید پیش بینی کنید. بدین ترتیب شما برای انجام معامله جدید با پیش بینی حرکات بازار امکان موفقیت خود را افزایش خواهید داد. اما برای استفاده از این روش ها نیاز به ابزاری است که غالبا با بهره گیری از فرمول های ریاضی میتوانند نقاط دقیق تری را برای شما ترسیم کنند.اندیکاتور آر اس آی یکی از ابزارهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال می باشد.
آشنایی با ماهیت و تاریخچه RSI
RSI مخفف عبارت Relative Strength Index با نام شاخص قدرت نسبی نیز شناخته می شود. این اندیکاتور به عنوان یکی از مشهورترین اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال در بازارهای مالی به شمار می رود. اندیکاتور RSI در دهه 1950 و توسط ولز ویلدر(Welles Wilder) به وجود آمد. ویلدر تاجر و نویسنده ای نام آشناست که اندیکاتورهای مشهور دیگری را نیز نظیر پارابولیک سار(Parabolic SAR)، Average True Range و Directional Movement Concept (ADX) به دنیای بازارهای مالی معرفی نموده است. این اندیکاتور در دسته مومنتوم (momentum) جای میگیرد بنابراین قادر است سرعت و تغییر حرکات قیمتی را بسنجد. از سوی دیگر می توان آنرا یک اسیلاتوری در نظر گرفت که در بازه 0 تا 100 حرکت می کند.
اندیکاتور RSI چیست و چطور میتوان از rsi سیگنال خرید و فروش دریافت کرد؟
نحوه عملکرد اندیکاتور RSI
شاید اینگونه به نظر برسد که نحوه محاسبات اندیکاتور RSI بسیار پیچیده و گیج کننده است. در این جا به ساده ترین شکل ممکن نحوه عملکرد این اندیکاتور را توضیح خواهیم داد. در ابتدا باید قدرت نسبی (Relative Strength) را محاسبه کنید. با تقسیم متوسط میزان سود بر متوسط میزان ضرر طی یک بازه زمانی مشخص، قادر به محاسبه آن خواهید بود. عدد به دست آمده (RS) را به اضافه 1 می کنید و نتیجه را بر 100 تقسیم می کنید. در نهایت، نتیجه به دست آمده منهای 100رقم RSI را نشان می دهد.
RSI=100−[100/(1+RS)]
RS = Average Gain / Average Loss
در زمینه استفاده از ابزارهای تحلیل تکنیکال آنچه بیش از پیش اهمیت دارد نحوه کاربرد و تفسیر آن هاست.
برای نتیجه گیری درست، این نوع از اندیکاتور باید مطابق با سبک معاملاتی شما تنظیم گردد. محبوب ترین بازه زمانی مورد استفاده 14 روزه است. اما شما قادر خواهید بود این تنظیمات را افزایش یا کاهش دهید. اگر اطلاعاتی درباره این اندیکاتور پیش از این کسب کرده اید حتما سطوح اشباع خرید و اشباع فروش را نیز شنیده اید. دو سطح 30 و 70 به ترتیب سطوح اشباع فروش و اشباع خرید هستند که می توانند به فراخور سبک معاملاتی شما تغییر یابند. بدین معنی که این ارقام می تواند بین 20 و 80 در نوسان باشد. هر زمان که مقدار RSI از 30 کمتر شود، شاهد فروش های افراطی در بازار هستیم که به بیان دیگر امکان افزایش قیمت در آینده وجو دارد.
نحوه تشخیص واگرایی در RSI
ابتدا باید بدانید که واگرایی چه معنایی دارد تا به درک عمیق تری از واگرایی و همگرایی در بازار برسید، در این صورت است که میتوانید به راحتی متوجه واگرایی در چارت شوید.
به زبان ساده واگرایی به معنی حرکت قیمت و اندیکاتور در خلاف جهت هم می باشد که در ادامه این امر و وقوع واگرایی، قیمت از ادامه روند باز می ماند و اصطلاحا تغییر روند می دهد.
واگرایی زمانی رخ می دهد که که قیمت به سقف جدیدی می رسد اما اندیکاتور نشان دهنده سقف بالاتر از سقف قبلی نیست، در این صورت است که میگوییم واگرایی رخ داده است.
نمونه ای از واگرایی در Rsi
همانطور که در تصویر بالا مشخص است، ما نمونه ای واگرایی را در این چارت تشخیص داده ایم. همانطور که مشاهده میکنید در نمودار rsi ما کف بالاتر از کف قبلی را مشاهده میکنیم ولی در نمودار قیمتی ما شاهد کف پایین تر از کف قبلی هستیم که این نشان دهنده تغییر روند خواهد بود و به احتمال زیاد ما شاهد تغییر روند از صعودی به نزولی خواهیم بود.
قدرت شاخص نسبی یا همان rsi چه چیزی را اندازه گیری میکند؟
آر اس آی شاخصی است که توسط معامله گران برای ارزیابی حرکت قیمت سهام یا سایر بازارهای مای استفاده می شود.در اصل این اندیکاتور سرعت معامله گران را مبنی بر اینکه با چه سرعتی قیمت را بالا یا پایین می آورند را نشان می دهد.
RSI این نتیجه را در یک مقیاس 0 تا 100 نشان میدهد. مادامی که خط آر اس آی زیر 30 بیاید این مفهوم را بیان میکند که سهام بیش از حد فروخته شده است یا اصطلاحا به منطقه اشباع فروش رسیده ایم، در حالی که این خط به منطقه بالای 70 برسد نشان دهنده خرید بیش از حد سهام یا همام منطقه اشباع خرید است. معامله گران اغلب این نمودار را در زیر نمودار قیمت قرار می دهند تا متوجه عملکرد عرضه و تقاضا در بازار شوند.
سطوح حمایتی و مقاومتی در اندیکاتور RSI
روند نزولی و صعودی بازار نقش عمده ای در تعیین عملکرد RSI دارد. در طی بازار صعودی اندیکاتور RSI در محدوده 40 تا 90 در نوسان است. دامنه 40-50 در این حالت به عنوان سطوح حمایتی عمل می کنند. در بازار نزولی این اندیکاتور بین 10-60 در حال نوسان است. سطوح مقاومتی در این حالت بین 50-60 خواهد بود. آنچه که مسلم است تمامی این محدوده ها ممکن است با توجه به تنظیمات و همچنین قدرت روند اصلی متفاوت باشد.
نتیجه گیری
اندیکاتور RSI از جمله مناسب ترین اندیکاتورها برای تحلیل تکنیکال حرکات بازار است. شما از طریق این اندیکاتور متوجه خواهید شد که روند بازار در آینده ای نزدیک صعودی یا نزولی خواهد بود. بدین ترتیب پوزیشن معاملاتی شما اعتبار بیشتری به خود میگیرد. در هنگام استفاده از این ابزار به خاطر داشته باشید که همان گونه که بارها و بارها اشاره شد، تنها به یک روش اتکا نکنید و در کنار آن از سایر روش ها نیز استفاده کنید. آنچه که در این میان معاملات شما رامتمایز می سازد انتخاب بروکری است که قادر به ارائه خدمات مناسب و متنوع در بازار باشد. پیشنهاد ما به شما بروکر دلتا اف ایکس خواهد بود.
شاخص قدرت نسبی (RSI) چیست و چه کاربردی دارد؟
شاخص قدرت نسبی (RSI) یکی از ابزارهای تحلیل تکنیکال است که عددی بین صفر تا صد را نشان میدهد. در این شاخص، عدد هفتاد و بیشتر را میتوان بهعنوان سیگنالی برای فروش و عدد سی و کمتر از آن را سیگنال خرید دانست.
در بازار سهام و ارزهای دیجیتال دو نوع رویکرد برای تجزیه و تحلیل بازار وجود دارد: ۱. تحلیل بنیادین (Fundamental)؛ ۲. تحلیل تکنیکال (Technical). تحلیل بنیادین از تحلیل تکنیکال دشوارتر و زمانبرتر است؛ بههمیندلیل، افراد زیادی استفاده از رویکرد دوم را ترجیح میدهند. در تحلیل تکنیکال، میتوان با دنبالکردن روند قیمت و استفاده از ابزارهای مختلف، آینده بازار را تا حدی پیشبینی کرد. یکی از این ابزارها که برای تشخیص روند نزولی و صعودی عملکرد شاخص (RSI) بازار استفاده میشود، شاخص قدرت نسبی (RSI) نام دارد.
عناوینی که در این مقاله خواهید خواند
شاخص قدرت نسبی (RSI) چیست؟
- در این شاخص، عدد هفتاد یا بیشتر نشاندهنده خرید افراطی یا ارزشگذاری بیشازحد یک دارایی است و احتمال دارد به تغییر روند یا کاهش قیمت به هدف اصلاح بازار منجر شود.
- در این شاخص، عدد سی یا بیشتر فروش افراطی یا ارزشگذاری زیر قیمت دارایی را نشان میدهد و میتواند بیانگر زمان مناسب برای خرید باشد.
محاسبه شاخص قدرت نسبی (RSI)
- اولین متوسط سود = جمع سودها در بازه ۱۴ روزه / ۱۴.
- اولین متوسط ضرر = جمع ضررها در بازه ۱۴ روزه / ۱۴.
- میانگین سود = [(میانگین سود قبلی) *۱۳ + سود جاری] / ۱۴.
- میانگین ضرر = [(میانگین ضرر قبلی) *۱۳ + ضرر جاری] / ۱۴.
- شاخص قدرت نسبی = ۱۰۰ - [۱۰۰ / (۱ + (میانگین سود / میانگین ضرر))]
با استفاده از فرمول بالا، شاخص قدرت نسبی محاسبه میشود. نمایش شاخص را میتوان در زیر نمودار قیمتی ارزهای دیجیتال مشاهده کرد:
عملکرد شاخص قدرت نسبی (RSI)
در شاخص قدرت نسبی، عددی بین صفر تا سی اشباع فروش و عددی بین هفتاد تا صد اشباع خرید در بازار را نشان میدهد. بااینحال، این قرارداد را میتوان بسته به تنظیمات این شاخص برای هر کاربر و قدرت روند بازار در صورت لزوم بهشکلی متفاوت تنظیم کرد. برای مثال، برخی بهجای ترکیب ۳۰-۷۰ از ترکیب ۳۳-۶۶ و برخی از ۲۰-۸۰ استفاده میکنند. اگر مقدار شاخص قدرت نسبی رقمی بین اعداد سی تا هفتاد را نشان دهد، آن منطقه را بازهای بیروند و خنثی در نظر میگیریم.
تفسیر شاخص قدرت نسبی (RSI)
با بررسی عملکرد شاخص قدرت نسبی میتوان امکان معکوسشدن روند بازار را نیز تشخیص داد: اگر روند بازار صعودی باشد؛ اما شاخص قدرت نسبی بعد از چند بار برخورد با عدد هفتاد (هر عدد قراردادی دیگر برای حد خرید افراطی) نتواند آن را بشکند و بعد به کمتر از عدد سی (هر عدد قراردادی دیگر برای حد فروش افراطی) نزول کند، میتوان پیشبینی کرد که پایان روند صعودی نزدیک است و بهزودی شاهد برعکسشدن جهت بازار خواهیم بود.
همین امر برای برعکس این موضوع نیز صدق میکند: اگر در روندی نزولی، شاخص قدرت نسبی بعد از چندین برخورد به عدد سی نتواند حد آن را بشکند و بهسمت عدد هفتاد حرکت کند، متوجه میشویم که احتمالا روند نزولی در حال تضعیف و ممکن است بهزودی شاهد معکوسشدن قیمت باشیم. شاخص قدرت نسبی، تنها در بازاری با روندی قوی، چه صعودی و چه نزولی، به صفر یا صد نزدیک خواهد شد.
در بازار صعودی (گاوی)، شاخص قدرت نسبی بین محدوده چهل تا نود باقی بماند و منطقه چهل تا پنجاه بهعنوان حد پایین قیمت (پشتیبان) در نظر گرفته میشود.
در بازار نزولی (خرسی)، شاخص قدرت نسبی تمایل دارد بین ده تا شصت باقی بماند و منطقه پنجاه تا شصت بهعنوان سطح مقاومت شناخته میشود.
اگر قیمت پایهای یک رمزارز بدون پیشبینی شاخص قدرت نسبی تغییر کند، آن را میتوان به تغییر روند در بازار تعبیر کرد.
با اینکه این دو موضوع ممکن است برای کاربران تازه وارد در تحلیل بازار کمی گیجکننده بهنظر برسد، درصورت یادگیری استفاده و تفسیر درست اعداد این شاخص در زمان مناسب، میتوان آن را به راهنمای بسیار خوبی برای کمک در تصمیمگیری در زمان مناسب برای خرید یا فروش در بازار کمک کند.
استفاده از سیگنال واگرایی در شاخص قدرت نسبی (RSI)
واگرایی (Divergence) در تحلیل تکنیکال زمانی اتفاق میافتد که ارزش دارایی در خلاف جهت شاخص مدنظر حرکت کند.
واگرایی درصورتی تشکیل میشود که قلههای ایجادشده در شاخص قدرت نسبی و قیمت از قلههای قبلی خودشان بالاتر یا پایینتر باشند. هنگام مشاهده این اتفاق میتوان اینطور برداشت کرد که روند فعلی در حال تضعیفشدن است و امکان دارد جهت قیمت تغییر کند. واگرایی دو نوع صعودی و نزولی دارد:
واگرایی صعودی زمانی رخ میدهد که شاخص قدرت نسبی فروش افراطی را نشان دهد و همزمان قیمت در حال افزایش باشد. در این حالت میتوان اینطور برداشت کرد که نوسانهای بازار زیاد و زمان برای خرید مناسب است.
واگرایی نزولی زمانی رخ میدهد که شاخص قدرت نسبی نشاندهنده خرید بیشازحد در بازار باشد و همزمان افزایش قیمت را شاهد باشیم. از واگرایی در بازار صعودی برای پیداکردن نقطه احتمالی فروش نیز میتوان استفاده کرد. واگرایی در روندهای طولانیمدت بهندرت اتفاق میافتند و در روندهای خیلی قوی و تیز کاربردی ندارد.
استفاده از سیگنال رد نوسان در شاخص قدرت نسبی (RSI)
نزدیکشدن شاخص قدرت نسبی به حد پایین قیمت (Support Level) یا سطح مقاومت (Resistance Level) و دورشدن دوباره از آن بدون ردکردنش، روش رد نوسان نام دارد. رد نوسان دو نوع گاوی و خرسی دارد:
رد نوسان گاوی
وقتی شاخص قدرت نسبی به حد پایین تعیینشده برای قیمت (Support Level) نزدیک میشود؛ اما بدون ردکردن این حد، در جهت برعکس حرکت میکند:
- RSI وارد منطقه فروش بیشازحد میشود.
- RSI از محدوده سی (حد پایین قیمت) بالاتر میرود.
- RSI دوباره به سطح سی برمیگردد؛ اما آن را قطع نمیکند.
- RSI بیشترین مقدار قبلی خود را میشکند و بالاتر میرود.
رد نوسان خرسی
وقتی شاخص قدرت نسبی به حد بالای تعیینشده برای قیمت (Resistance Level) نزدیک میشود؛ اما بدون ردکردن این حد، دوباره در جهت برعکس حرکت میکند:
- RSI به منطقه خرید افراطی وارد میشود.
- RSI از بالای خطر مقاومت (عدد هفتاد) پایینتر میآید.
- RSI به عدد ۷۰ نزدیک میشود؛ اما وارد بازه هفتاد تا صد نمیشود.
- RSI کمترین مقدار قبلی خود را رد میکند و پایینتر میرود.
رد نوسان در روندهای طولانیمدت، سیگنال مطمئنتری به کاربر میدهد.
محدودیتهای شاخص قدرت نسبی (RSI)
شاخص قدرت نسبی حرکت صعودی و نزولی قیمت را مقایسه میکند و نتیجه را در قالب نموداری نوسانی در زیر نمودار قیمتی نشان میدهد. مانند بسیاری از شاخصهای تکنیکال، سیگنالهای شاخص قدرت نسبی درحالیکه روندهای بازار طولانیمدت باشند، مطمئنتر هستند.
- مثبت کاذب: زمانی که شاخص قدرت نسبی با حرکتی صعودی عدد هفتاد را رد کند (اشباع خرید)؛ اما خریدی در بازار صورت نگیرد.
- منفی کاذب: شاخص قدرت نسبی حد پایین (عدد سی) را با روند نزولی طی کند؛ اما قیمت افزایش پیدا کند.
ازآنجاکه این شاخص نوسان در بازار را نشان میدهد، نوسان چشمگیر در هر دو جهت صعودی و نزولی میتواند برای مدت طولانی خرید یا فروش افراطی را نشان دهد. بنابراین، شاخص قدرت نسبی در بازار نوسانی با عملکرد شاخص (RSI) حرکتهای صعودی و نزولی متناوب، بیشترین کاربرد را دارد.
سیگنال خرید شاخص قدرت نسبی (RSI)
مقاله مرتبط:
بسیاری ردکردن حد پایین سی در شاخص قدرت نسبی را نشانهای برای خرید میدانند؛ اما این امر بستگی زیادی به شرایط حاضر روند تغییرات قیمتی دارد. برای مثال، ممکن است در شرایط روند نزولی درخورتوجه قیمتها، فروش همچنان برای مدتی ادامه پیدا کند. در این وضعیت، ممکن است کاربران تا تأیید سیگنالهای بیشتری منتظر بمانند.
باید توجه کرد که استفاده از هیچ ابزار تحلیل تکنیکالی بهتنهایی کافی نیست و نباید برای تصمیمگیری فقط به یک ابزار استناد کرد. ترکیب شاخص قدرت نسبی با شاخصهای دیگر میتواند سیگنالهای مطمئنتری دراختیار کاربران بگذارد.
شما کاربران زومیت تابهحال استفاده از شاخص قدرت نسبی را تجربه کردهاید؟ چه شاخص دیگری را میشناسید که در تحلیل تکنیکال بازار کاربرد داشته باشد؟
این مقاله حاوی توصیه یا پیشنهاد اقتصادی زومیت نیست. خطر ازدستدادن سرمایه در هر سرمایهگذاری وجود دارد و سرمایهگذار باید پس از مطالعه و تحقیق، تصمیم نهایی را خود اتخاذ کند و مسئولیت تبعات آن را برعهده بگیرد.
اندیکاتور RSI در تحلیل تکنیکال (شاخص قدرت نسبی)
اندیکاتور RSI در سال 1987 میلادی توسط جونیور ولز وایلدر پدید آمد و برای بررسی عملکرد سهام در یک بازهی زمانی معین استفاده میشود. RSI یک اندیکاتور تکانهای است که برای اندازهگیری میزان حرکات قیمت در معاملات و همچنین سرعت این حرکات به کار میرود. برخی منابع از اندیکاتور RSI به عنوان یک اندیکاتور پیشرو یاد میکنند. درعین حال با توجه به ویژگی نوسانی این اندیکاتور، بهتر است در دسته ی اندیکاتورهای تأخیری طبقهبندی شود.
در ادامه بهطورکامل اندیکاتور RSI که در تحلیل تکنیکال مورد استفاده قرار میگیرد، معرفی خواهد شد. اما پیش از شروع مطالعه، پیشنهاد میکنیم حتما دوره آموزش صفر تا صد پرایس اکشن پارسیان بورس را مشاهده کنید؛ در این دوره، معاملهگری به سبک پرایس اکشن از صفر تا صد و به شیوه عملی به شما آموزش داده خواهد شد.
جونیور ولز وایلدر در کتاب مفاهیم جدید در سیستمهای معاملاتی فنی، از اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال صحبت به میان آورد که از جمله آنها میتوان اندیکاتور RSI، اندیکاتور سهموی، اندیکاتور میانگین محدوده واقعی و اندیکاتور میانگین حرکت جهتدار را نام برد. وایلدر قبل از فعالیت در زمینهی تحلیل، مهندس مکانیک بود و در حوزهی مشاور املاک کار میکرد. او در سال 1972 معاملات سهام خود را آغاز کرد که با موفقیت همراه نبود. بعد از مدتی وایلدر مجموعهای از تجربیات و تحقیقات خود در زمینهی فرمولهای ریاضیات و اندیکاتورها ارائه داد که در سالهای آینده سرمایهگذاران بسیاری از آن استقبال کردند. کتاب وایلدر در شش ماه به چاپ رسید و با وجود قدمت زیادی که دارد، هنوز هم بسیاری از معاملهگران به عنوان کتاب مرجع از آن استفاده میکنند.
اندیکاتور RSI در تحلیل تکنیکال
اندیکاتور RSI چیست؟
اندیکاتور RSI یا شاخص قدرت نسبی اندیکاتوری بازگشتی است که برای مشخص کردن نقاط قیمتی و سطوح بازگشتی بازار مورد استفاده قرار میگیرد. از آنجایی که این اندیکاتور بین 0 تا 100 در نوسان است، یک اسیلاتورها محسوب میشود. اندیکاتور RSI قدرت بازار و همینطور قدرت خریداران و فروشندگان را نسبت به یکدیگر نشان میدهد. تنظیمات RSI اغلب 14 روزه است.
این اسیلاتور قیمتی در محاسبات خود از میانگین قیمتها در بازههای زمانی مختلف استفاده میکند. هرچه بازه زمانی کوچکتر در نظر گرفته شود، اندیکاتور حساسیت بیشتری نسبت به تغییرات قیمت از خود بروز داده و نوسانات بیشتری خواهد داشت. سرمایهگذاران از این طریق سیگنالهای عملکرد شاخص (RSI) خرید و فروش بیشتری را از آن خود میکنند.
در روندهای خنثی نمودار بین دو سطح 30 و 70 در نوسان خواهد بود. این درحالی است که در روندهای صعودی یا نزولی معمولاً جهش اصلی نمودار در بالای سطح 70 یا پایین سطح 30 ظاهر میشود. در این درجهبندی، عدد 50 به عنوان سطح میانی است.
مناطق بیش خرید و بیش فروش در اندیکاتور RSI
گرفتن سیگنال خرید و سیگنال فروش از اندیکاتور RSI
اندیکاتور RSI یک نمودار خطی به دست میدهد. در این نمودار دو سطح مهم 30 و 70 مشاهده میشود که نمودار سهام غالباً بین این دو سطح نوسان بسیاری دارد. سطح افقی 30 از اشباع فروش صحبت میکند و نقش یک حمایتکننده بسیار معتبر را دارد. اگر با فشار فروش، اندیکاتور به سطح 30 یا پایینتر از آن برسد، در روزهای بعد، نمودار RSI سیر صعودی خواهد داشت. در سطح 70 یا بالاتر مقاومت خواهیم داشت و نمودار به اشباع خرید میرسد. در این حالت میتوانیم منتظر فشار فروش و کاهش قیمت در نمودار باشیم؛ چرا که این سقف مقاومتی حکایت از حد اشباع خریدار و کاهش قدرت خرید دارد.
خط روند در نمودار اندیکاتور RSI
در نمودار اندیکاتور RSI میتوانیم از خطوط روند در چارت سهام بهره بگیریم. به این فرآیند برای دستیابی به نقاط خرید و فروش سهام استناد میشود.
سرمایهگذاران در این روش با استفاده از نواحی برگشتی و یا شکست خط روند سیگنال میگیرند. در اندیکاتور RSI با همان قوانین که خطوط روند را در مورد قیمت بررسی میکنیم، می توانیم خطوط را در اندیکاتور نیز تحلیل نماییم. با وصل کردن نقاط کمینه به یکدیگر به حمایت دینامیک و با اتصال نقاط بیشینه به هم، مقاومت دینامیک خواهیم داشت. هر چقدر حمایت و مقامت در این اندیکاتور با قدرت بیشتری شکسته شود، سیگنال به دست آمده اعتبار بیشتری دارد.
اندیکاتور RSI در تحلیل تکنیکال
واگرایی در اندیکاتور RSI بر اساس صعودی یا نزولی بودن
علاوه بر امتیاز عددی 30 و 70 در RSI که برای نقطه اشباع فروش و نقطه اشباع خرید در نظر گرفته شده، با استفاده از این اندیکاتور، روند معکوس، نقطه حمایت و همینطور مقاومت را میتوان پیشبینی کرد. این اتفاق بر اساس واگرایی صعودی و واگرایی نزولی صورت میپذیرد.
گاهی اوقات در چارت سهام و اندیکاتور قلهای بالاتر از قله قبلی قرار میگیرد؛ با این وجود در اندیکاتور، پایینتر رویت میشود. در این حالت شاهد خطی خواهیم بود که به صورت صعودی قلهها را به هم وصل میکند، اما روی اندیکاتور به شکل نزولی دیده میشود. این نوع واگرایی به واگرایی منفی شهرت دارد و معرف انتهای یک روند صعودی است.
واگرایی مثبت در اندیکاتور RSI
گاهی در انتهای یک روند نزولی کفی رویت میشود که از کف قبلی در نمودار پایینتر بوده، اما در اندیکاتور شاهد کفی بالاتر خواهیم بود. در این حالت واگرایی مثبت داریم. این نوع واگرایی در انتهای یک روند نزولی پدید میآید. در این حالت هم باید دقت کنید که بعد از آخرین نقطهای که بهعنوان کف در نظر گرفتید، چند کندل به سمت بالا داشته باشیم تا با اطمینان بیشتری به واگرایی مثبت حاصل شده استناد کنیم.
نکتهی اصلی اینجاست که باید توجه داشته باشیم قلهی دوم در چارت سهام حتماً تشکیل شده باشد؛ و بعد از آن چند کندل پایینتر نیز داشته باشیم تا مشخص باشد که بالاترین نقطه همان قلهای است که درنظر گرفتهایم. چرا که در بسیاری از تحلیل ها افراد، واگرایی منفی را به چارتی که هنوز قلهی آن تشکیل نشده است نسبت میدهند، درحالیکه اینگونه نیست. در واقع، اینجا تشخیص پیوت ماژور بسیار مهم است.
در واگرایی صعودی قیمت و امتیاز اندیکاتور RSI در جهت مخالف یکدیگر به پیش میروند. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که با کاهش قیمت، امتیاز اندیکاتور RSI افزایش پیدا میکند. این رخداد واگرایی صعودی است که در آن با وجود رکود قیمتها، شاهد افزایش قدرت خرید سرمایهگذاران خواهیم بود.
در واگرایی نزولی علی رغم افزایش قیمت، امتیاز RSI کم میشود تا به پایین ترین سطح خود برسد. در حالی که قیمت داراییها روندی افزایشی خواهد داشت.
انواع واگرایی در اندیکاتور RSI
بر اساس حالت های مختلفی که بین قیمت و اندیکاتور بیان شد، واگرایی به دو دسته واگرایی معمولی و واگرایی مخفی نیز تقسیم می شود. هرکدام از این دو دسته خود شامل انواع مثبت و منفی هستند.
شاخص قدرت نسبی (RSI) چیست؟
شاخص قدرت نسبی (RSI) یکی از ابزارهای تحلیل تکنیکال در بازار ارزهای دیجیتال است که عددی بین صفر تا صد را نشان میدهد. در این شاخص، عدد هفتاد و بیشتر را میتوان بهعنوان سیگنالی برای فروش و عدد سی و کمتر از آن را سیگنال خرید دانست.
در بازار سهام و ارزهای دیجیتال دو نوع رویکرد برای تجزیه و تحلیل بازار وجود دارد:
۱. تحلیل بنیادین (Fundamental)؛
۲. تحلیل تکنیکال (Technical)
تحلیل بنیادین از تحلیل تکنیکال دشوارتر و زمانبرتر است؛ بههمیندلیل، افراد زیادی استفاده از رویکرد دوم را ترجیح میدهند. در تحلیل تکنیکال، میتوان با دنبالکردن روند قیمت و استفاده از ابزارهای مختلف، آینده بازار را تا حدی پیشبینی کرد. یکی از این ابزارها که برای تشخیص روند نزولی و صعودی بازار استفاده میشود، شاخص قدرت نسبی (RSI) نام دارد.
شاخص قدرت نسبی (RSI) چیست؟
شاخص قدرت نسبی با بررسی دوره زمانی مشخص که به صورت استاندارد ۱۴ روزه میباشد، قدرت خرید و فروش در یک گزینه معاملاتی را مورد بررسی قرار میدهد و آن را در یک نمودار با سه بازه مختلف نشان میدهد. همان طور که بیان شد RSI یک نوسانگر است و این نوسانگر بین دو سطح ۰ تا ۱۰۰ نوسان میکند.
همچنین در این بین، سطوح بسیار مهمی تعریف شده است که سطح ۰ تا ۳۰ به عنوان ناحیه اشباع فروش و سطح ۷۰ تا ۱۰۰ به عنوان ناحیه اشباع خرید نامگذاری میشود.
- اندیکاتور شاخص قدرت نسبی (RSI) یک نوسانگر شتاب قیمتی مشهور است که در سال 1978 توسعه داده شد.
- اندیکاتور RSI سیگنالهای تکنیکالی را در خصوص حرکات صعودی و یا نزولی قیمت صادر میکند و معمولاً در زیر نمودار قیمتی به نمایش در میآید.
- یک دارایی معمولاً زمانی در وضعیت خرید افراطی قرار میگیرد که RSI در سطوح بالای 70% قرارگرفته باشد و زمانی در وضعیت فروش افراطی قرار میگیرد که RSI در محدودهای زیر 30% قرارگرفته باشد.
تاریخچه شاخص RSI
سازنده شاخص RSI شخصی به نام جی ولز وایلدر جی آر (J. Welles Wilder Jr.) است که در ابتدا وظیفه مکانیکی در نیروی دریایی را بر عهده داشت. والدیر تصمیم گرفت همزمان با شغل مهندسی خود، مهارت تحلیل تکنیکال خود را ارتقا دهد. این تصمیم او منجر به چاپ کتاب مفاهیم جدید در سیستم های معاملاتی در سال 1987 شد. چاپ این کتاب آغاز محبوبیت ابداع او یعنی اسیلاتور RSI شد که تا به امروز توسط بسیاری از تحلیلگران دنیا مورد استفاده قرار گرفته و به دست آنان ارتقا یافته است.
یکی از بارزترین نمونههای این مسئله، شخصی به نام جیمز کاردوِل (James Cardwell)است که برای اولین بار از RSI برای تأیید روندها استفاده کرد.
چگونه از RSI سیگنال صحیحی دریافت کنیم؟
با اندیکاتور RSI آشنا شدیم و سطوح آن را بررسی کردیم. در مورد دو سطح بسیار مهم توضیحاتی ارائه دادیم که دقیقا مبنای سیگنال RSI محسوب میشوند و نقش مهمی در این اندیکاتور ایفا میکنند.
سیگنال خرید: گاهی اوقات در بازار شاهد عدم جذایت قیمت برای خریداران و همچنین شتابزدگی فروشندگان هستیم که در این حالت شرایطی بوجود میآید که فروش افراطی در بازار و با حجم بالا اتفاق میافتد. در این شرایط نمودار RSI به مرور زمان سطح ۳۰ را شکسته و شاخصی کمتر از ۳۰ را نمایش میدهد.
بعد از نوساناتی که شاخص قدرت نسبی (RSI) در زیر سطح ۳۰ خواهد داشت به مرور زمان فروشهای افراطی تضعیف خواهند شد و شرایطی بوجود میآید که مجددا تمایل خریداران برای ورود به بازار افزایش مییابد؛ در این شرایط شاخص RSI شروع به رشد خواهد کرد و زمانی که سطح ۳۰ از پایین به بالا شکسته شود سیگنال خرید را صادر میکند.
سیگنال فروش: افزایش تقاضا و ورود نقدینگی سنگین به بازار باعث افزایش تدریجی قیمت خواهد عملکرد شاخص (RSI) شد و این روند مادامی که قیمتها برای خریداران دارای جذابیت باشند ادامه خواهد داشت. افزایش قیمت و کاهش خریدهای افراطی شرایطی را به وجود میآورد که به آن اشباع خرید میگویند و در این حالت غول بزرگ سرمایه به تدریج اقدام به فروش خواهد کرد و با توجه به اینکه جمعیت خریداران در بازار کاهش یافته است، قیمتهایی پایینتری برای خرید جذابیت پیدا میکنند که این مسئله باعث کاهش قیمت گزینه سرمایهگذاری خواهد شد.
در این حالت شاخص RSI شروع به نزول از ناحیه اشباع خرید (سطح بالای ۷۰) خواهد کرد و شکست سطح ۷۰ خبر خوبی برای دارندگان این سهم نخواهد بود و این یعنی تمایل بالای سرمایهگذاران برای فروشهای بیشتر.
واگرایی RSI
یک واگرایی مثبت (bullish divergence) زمانی اتفاق میافتد که RSI دو کف بالارونده (higher lows) بسازد در حالی که قیمت دو کف پایینرونده (lower lows) تشکیل میدهد. این موضوع نشاندهندهٔ افزایش شتاب حرکتی مثبت قیمت بوده و هرگونه شکستی به بالای سطح محدودهٔ فروش افراطی میتواند بهعنوان یک موقعیت مناسب برای ورود بهموقعیت معاملاتی خرید (long position) مورد استفاده قرار گیرد.
واگرایی منفی (bearish divergence) زمانی رخ میدهد که اندیکاتور عملکرد شاخص (RSI) RSI دو سقف نزولی قیمت بسازد در حالی که قیمت دو سقف صعودی میسازد.
محدودیتهای شاخص قدرت نسبی (RSI)
شاخص قدرت نسبی حرکت صعودی و نزولی قیمت را مقایسه میکند و نتیجه را در قالب نموداری نوسانی در زیر نمودار قیمتی نشان میدهد. مانند بسیاری از شاخصهای تکنیکال، سیگنالهای شاخص قدرت نسبی درحالیکه روندهای بازار طولانیمدت باشند، مطمئنتر هستند.
با اینکه این شاخص بهندرت درباره معکوسشدن بازار سیگنال میدهد، تشخیص آنها از هشدارهای کاذب دشوار است:
- مثبت کاذب: زمانی که شاخص قدرت نسبی با حرکتی صعودی عدد هفتاد را رد کند (اشباع خرید)؛ اما خریدی در بازار صورت نگیرد.
- منفی کاذب: شاخص قدرت نسبی حد پایین (عدد سی) را با روند نزولی طی کند؛ اما قیمت افزایش پیدا کند.
ازآنجاکه عملکرد شاخص (RSI) این شاخص نوسان در بازار را نشان میدهد، نوسان چشمگیر در هر دو جهت صعودی و نزولی میتواند برای مدت طولانی خرید یا فروش افراطی را نشان دهد. بنابراین، شاخص قدرت نسبی در بازار نوسانی با حرکتهای صعودی و نزولی متناوب، بیشترین کاربرد را دارد.
کلام آخر
با بررسی عملکرد شاخص قدرت نسبی میتوان امکان معکوسشدن روند بازار را نیز تشخیص داد: اگر روند بازار صعودی باشد؛ اما شاخص قدرت نسبی بعد از چند بار برخورد با عدد هفتاد (هر عدد قراردادی دیگر برای حد خرید افراطی) نتواند آن را بشکند و بعد به کمتر از عدد سی (هر عدد قراردادی دیگر برای حد فروش افراطی) نزول کند، میتوان پیشبینی کرد که پایان روند صعودی نزدیک است و بهزودی شاهد برعکسشدن جهت بازار خواهیم بود.
شناسایی سینگال فروش با استفاده از اندیکاتور RSI
اندیکاتور RSI از اندیکاتورهای محبوب و بسیار پرکاربرد در تحلیل تکنیکال است.
تحلیل تکنیکال در همه بازارهای مالی کاربرد دارد.
در ادامه توضیح میدهیم چگونه اندیکاتور RSI میتواند در تشخیص زمان مناسب فروش یک دارایی (ارز دیجیتال و…) به شما کمک کند.
واگراییهای نزولی و شرایط بیشخرید در اندیکاتور شاخص قدرت نسبی (relative strength index) یا بهاختصار اندیکاتور RSI سیگنالهایی هستند که معاملهگرها بههنگام بستن موقعیت معاملاتی خود مورد بررسی قرار میدهند.
مطلب مرتبط: واگرایی چیست؟
هر معامله تنها هنگامی سودآور است که هم خرید و هم فروش آن در زمان و نقطه مناسب انجام شود. در بسیاری موارد، معاملهگرها خیلی زود معامله را میبندند و سود قابلملاحظهای را از دست میدهند یا پس از تغییر روند، در معامله باقی میمانند و سود کسبشده را بر باد میدهند یا حتی متضرر میشوند.
معاملات باید براساس روند انجام شوند.
با این حال، معاملهگر باید مراقب سیگنالها و هشدارهای بازگشت روند نیز باشد.
اگر معاملهگرها بتوانند این سیگنالهای هشداردهنده را شناسایی کنند، میتوانند از خطر خرید در اوج و فروش در کف (که بسیاری از معاملهگرها تجربه میکنند) اجتناب کنند.
یکی از ابزاری که میتواند به معاملهگران کمک کند تا روند معکوس را تشخیص دهند، شاخص قدرت نسبی یا همان اندیکاتور RSI است.
مبانی اندیکاتور RSI
اندیکاتور RSI در واقع یک اسیلاتور (نوسانساز) مومنتوم است که میزان تغییرات اخیر قیمت را در بازه 0 تا 100 اندازهگیری میکند.
شاخص قدرت نسبی بهطور کلی برای تشخیص سطح بیشخرید و بیشفروش دارایی استفاده میشود.
زمانی یک دارایی بیشخرید میشود که در کوتاهمدت یا بلندمدت، بیش از ارزش ذاتی خود خریداری شده باشد؛ بیشخرید از اولین سیگنالهای اصلاح دارایی به شمار میرود.
به همین ترتیب، بیشفروش نیز بهمعنای فروش بیشازحد یک دارایی با قیمتی کمتر از ارزش ذاتی آن است. در این صورت، دارایی احتمالاً در آستانه جهشی صعودی قرار گرفته است.
اگر شاخص قدرت نسبی در بازهای بین 50 تا 100 قرار گرفته باشد، از بازار صعودی و خریداران حمایت میکند و از سویی دیگر، اگر اندیکاتور RSI عددی بین 0 تا 50 را نشان دهد، بازار در مسیر نزولی پیش خواهد رفت. سطح 50 در این شاخص نسبتاً خنثی تلقی میشود و نشاندهنده تعادل بین فروشندگان و خریداران بازار است.
در تنظیمات پیشفرض اکثر نرم افزارهای تحلیل نمودار، عددی بالای 70 بهعنوان بیشخرید و سطوح زیر 30 به عنوان بیشفروش معرفی میشوند. با این حال، اگر معاملهگران فقط از این مقادیر به عنوان راهنمای خرید یا فروش استفاده کنند، احتمالاً در بازار نزولی خیلی زود خرید میکنند و در مراحل اولیه بازار صعودی دارایی خود را میفروشند.
درواقع، شیوه تحلیل و تفسیر اندیکاتور RSI است که میتواند معاملهگر عملکرد شاخص (RSI) را متضرر کند یا سود او را به حداکثر برساند. برای درک بهتر مبانی این شاخص، چند نمونه را مرور میکنیم.
نمودار یکروزه بایننس کوین-تتر. منبع: TradingView
همانطور که در نمودار بالا نشان داده شده است، بایننس کوین در فوریه سال جاری (اواسط زمستان 99)، رکوردشکن شد و روند صعودی جدیدی را آغاز کرد. هنگامیکه قیمت این کوین 52 دلار ارزیابی میشد، شاخص قدرت نسبی به بالاتر از 70 رسید و سیگنال بیشخرید ارائه داد. اگر معاملهگرها در این مرحله اقدام به فروش میکردند، بخش عمدهای از سود آینده بازار بایننس کوین را از دست میدادند.
به یاد داشته باشید که وقتی کوینی با عبور از سطوح مهم مقاومت، روندی صعودی آغاز میکند (بهعنوان مثال، عبور از رکورد پیشین)، احتمال اینکه شاخص قدرت نسبی نقطه بیشخرید را نشان دهد، بسیار زیاد است؛ زیرا، در این نقطه، معاملهگرهای حرفهای شروع روند صعودی جدید را تشخیص میدهد و بدون انتظار برای افت جزئی قیمت، اقدام به خرید میکنند.
با توجه به خرید مداوم این افراد، شاخص قدرت نسبی برای مدتزمان قابلتوجهی در وضعیت بیشخرید قرار میگیرد. بنابراین، در این حالت، معاملهگرها نباید صرفاً بهعلت عبور اندیکاتور RSI از سطح 70 از موقعیت خود خارج شوند.
شناسایی شرایط بیشخرید
نمودار یکروزه بایننس کوین-تتر. منبع: TradingView
اگر اندیکاتور RSI در اوایل ایجاد روند صعودی به بالاتر از 85 برسد، بهتر است جانب احتیاط را رعایت کنید.
نمودار جفتارز بایننس کوین-تتر نشان میدهد که در 19 فوریه (1 اسفند 99) هنگامی که قیمت به بالاترین سطح خود در 348.70 دلار رسید، شاخص قدرت نسبی از مرز 95 نیز عبور کرد.
فقط چهار روز پس از درنوردیدن این سطح، بایننس کوین با سقوطی 46 درصدی به 186 دلار رسید. در طول دورههای جنون خرید، پیشبینی صعود دشوار است، از این رو اگر شاخص قدرت نسبی عددی بیش از 85 را نشان میدهد، معاملهگرها باید در پی محافظت از سود خود باشند.
در 12 آوریل (23 فروردین)، شاخص قدرت نسبی این کوین دوباره به بالای 85 رسید و رکوردشکن شد. این امر نشان میدهد که معاملهگرها باید بههنگام خواندن عدد 85 شاخص قدرت نسبی در بازارهای صعودی، بیشتر گوشبهزنگ باشند.
نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که از فوریه تا اواسط ماه مه (بهمن 99 تا اردیبهشت 1400)، شاخص قدرت نسبی هرگز وارد محدوده بیشفروش نشد.
طی بازار صعودی، شاخص قدرت نسبی معمولاً بین اعداد 40 تا 50 نوسان میکند. در صورت کاهش قیمت در این سطوح، معاملهگرها باید محتاط باشند و سایر سیگنالهای بازار را برای اتخاذ موقعیت لانگ (خرید) دنبال کنند.
نمودار یکروزه بیت کوین-تتر. منبع: TradingView
همانطور که در نمودار بالا نشان داده شده است، بیت کوین روند صعودی خود را در اکتبر 2020 (مهر 99) آغاز کرد. توجه کنید که چگونه طی چند روز اول شروع بازار صعودی، اندیکاتور RSI از 70 بالاتر رفت و در آن محدوده باقی ماند.
با این حال، شاخص قدرت نسبی در این مدت به منطقه بیشخرید افراطی، یعنی بالاتر از 85، نرسید.
فتح سطح 85 شاخص قدرت نسبی در ژانویه اتفاق افتاد و معاملهگرانی که در این مدت اقدام به فروش کردند، توانستند در اوج قیمت آن زمان و پیش از افت قیمت بیت کوین، سود کسب کنند. با اصلاح قیمت، شاخص قدرت نسبی از سطح بیشخرید به سطح 40 سقوط کرد تا این بار فرصتی برای خرید به معاملهگران ارائه دهد.
نمودار یکروزه اتریوم-تتر. منبع: TradingView
اتریوم نیز در ماه نوامبر سال 2020 (آبان 99) روند صعودی خود را آغاز کرد اما شاخص قدرت نسبی در محدوده بیشخرید باقی نماند. تازه در اوایل ماه ژانویه (دیماه) بود که این شاخص از مرز 85 عبور کرد و معاملهگرهایی که در این محدوده اقدام به فروش کردند، از سود ادامه مسیر بازماندند. بنابراین، نباید فراموش کنیم که هیچ اندیکاتور یا استراتژی واحدی وجود ندارد که در عملکرد شاخص (RSI) هر شرایطی کار کند.
با این همه، معاملهگرها با رسیدن شاخص قدرت نسبی به سطح 40، دو فرصت خرید دیگر نیز پیدا کردند. این مسئله به آنها فرصت میداد تا دوباره وارد بازار شوند و از بقیه بازار صعودی کسب سود کنند.
شاخص قدرت نسبی در تاریخ 11 مه (21 اردیبهشت) تا 83.46 افزایش یافت تا فقط اندکی از سطح مهم 85 پایینتر باشد؛ بزرگترین آلت کوین بازار رمزارز در نهایت در 12 مه به بیشترین حد خود رسید و سپس، مسیری نزولی پیش گرفت. این امر نشان میدهد که معاملهگرها بههنگام نزدیکشدن قیمت به سطح 85 باید محتاط عمل کنند.
واگراییهای نزولی
شاخص قدرت نسبی یک اسیلاتور مومنتوم است؛ بنابراین، با افزایش قیمت، شاخص قدرت نسبی نیز افزایش مییابد. با این حال، در برخی موارد، شاخص قدرت نسبی از عملکرد قیمت فاصله میگیرد. در چنین شرایطی، وقتی قیمت افزایش مییابد، شاخص قدرت نسبی نمیتواند بهدنبال آن حرکت کند.
این پدیده واگرایی منفی یا نزولی (negative/bearish divergence) نامیده میشود. این سیگنال هشداردهنده نشان میدهد که مومنتوم و احساسات صعودی بازار احتمالاً در حال تضعیف است.
نمودار یکروزه بیت کوین-تتر. منبع: TradingView
نمودار فوق مثال خوبی از واگرایی منفی است که درنهایت، منجر به سقوطی شدیدی شده است.
در 8 ژانویه (19 دی 99) که بیت کوین با رکوردشکنی به 41,950 دلار دست یافته بود، شاخص قدرت نسبی نیز از 89 بالاتر رفت. با این حال، بیت کوین همچنان سقفهای بالاتر ایجاد کرد و شاخص قدرت نسبی سقفهایی پایینتر ساخت. این واگرایی نشانه نزول مومنتوم صعودی بازار بود.
وقتی واگرایی منفی ایجاد میشود، معاملهگرها باید محتاط باشند و منتظر عکسالعمل نزولی قیمت پیش از فروش بمانند. در این حالت، پایینرفتن زیر میانگین متحرک ساده 50 روزه یا زیر سطح 45 در شاخص قدرت نسبی نشان میداد که روند احتمالاً مسیر خود را طی کرده است.
نمودار یکروزه بایننس کوین-تتر. منبع: TradingView
هنگامی که بایننس کوین به اوج قیمت خود در 348.70 دلار رسید، شاخص قدرت نسبی از سطح 95 بالاتر رفت. از آنجا، قیمت به روند صعودی خود ادامه داد، اما شاخص قدرت نسبی با ایجاد سقفهای پایینتر، یک واگرایی منفی شکل داد.
در این حالت، معاملهگرها این هشدار را دریافت میکنند که مومنتوم صعودی در حال تضعیف است و این آلت کوین ممکن است روند خود را عملکرد شاخص (RSI) تغییر بدهد. بههنگام کاهش سطح شاخص قدرت نسبی به زیر 45 یا هنگامیکه قیمت از میانگین متحرک نمایی 20 روزه پایینتر رفت و نتوانست دوباره بازگشت داشته باشد، معاملهگرها میتوانستند موقعیتهای خود را بفروشند.
نمودار یکروزه پولکادات-تتر. منبع: TradingView
نمودار یکروزه پولکادات مثال خوبی است که در آن واگرایی منفی منجر به سقوط شدید میشود.
با این حال، در این مورد، شاخص قدرت نسبی سیگنال فروش نمیدهد. بنابراین، در یاد داشته باشید که هرگز نباید فقط به یک اندیکاتور اعتماد کنید. پایینرفتن از میانگینهای متحرک سیگنالی بود که نشان میداد روند در حال تغییر است و معاملهگرها میتوانستند در نقطهای اقدام به فروش کنند که شاخص قدرت نسبی نشان میداد مومنتوم بازار دچار ضعف شده است.
اهمیت ویژه تشخیص واگراییها در تحلیل اندیکاتور RSI
شاخص قدرت نسبی اندیکاتور مهمی است که میتواند نشانگر پایان بازاری صعودی باشد. هرگاه این شاخص در منطقه بیشخرید قرار بگیرد و واگرایی منفی ایجاد شود، معاملهگرها میتوانند پیش از تغییر مسیر روند، ذخیره سود کنند.
هنگامیکه اندیکاتور RSI و میانگینهای متحرک سیگنالی مبنی بر ازدسترفتن مومنتوم ارائه میکنند، معاملهگرها باید بهجای تلاش برای یافتن بالاترین سطح قیمت، به فکر فروش باشند.عملکرد شاخص (RSI)
قصد شروع سرمایهگذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاریها انجام دهید:
برای سرمایهگذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه میشود:
قصد خرید یا فروش ارز دیجیتال در ایران را دارید؟ در این سایت میتوانید با اطمینان و با چند کلیک خرید کنید:
دیدگاه شما